بهترین راهنما برای سبد سهام و یا پرتفوی
سبد سهام یا پرتفوی در علوم مالی و بازارهای مالی مفهومی کاملاً مهم است که برای درک عمیق تر آن نیاز به مطالعه و تفکر داریم. پرتفوی به مجموعه‌ای از سهام یا دارایی‌های مالی اطلاق می‌شود که توسط یک سرمایه‌گذار یا یک شرکت سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود. این دارایی‌ها ممکن است از انواع مختلفی از سهام، اوراق بهادار، یا دارایی‌های دیگر تشکیل شده باشند.
اصولاً داشتن پرتفوی متنوع و قوی برای سرمایه‌گذاران بسیار حیاتی است. این به دلیل انواع مزایا و معایبی است که دارایی‌های مختلف در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند. برخی از مزایا شامل تنوع در سرمایه‌گذاری، کاهش ریسک، و افزایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری هستند. به علاوه، پرتفوی قوی می‌تواند به شما اجازه بدهد که بهترین استفاده را از افرادی که دانش و تجربه در حوزه سرمایه‌گذاری دارند، ببرید.
با توجه به اهمیت اصولی پرتفوی، سرمایه‌گذاران باید به دقت تصمیم‌های مرتبط با تشکیل و مدیریت پرتفوی خود را بگیرند. این تصمیم‌گیری‌ها باید بر اساس شناخت عمیق از نوع دارایی‌ها، اهداف سرمایه‌گذاری، و میزان ریسک مورد نظر انجام شود.
در نهایت، در علوم مالی، داشتن پرتفوی مناسب و تعادلی از اهمیت بسیاری برخوردار است و به عنوان یکی از اصول اساسی هر سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. از آنجایی که هر سرمایه‌گذار دارای اهداف و شرایط مالی مخصوص به خود است، تصمیم‌گیری در مورد پرتفوی باید بر اساس ویژگی‌ها و اهداف فردی انجام شود.
پرتفوی چیست؟
پرتفوی یا سبد سرمایه‌گذاری مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی نظیر سهام، اوراق قرضه، کالا، ارز و همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. البته یک سبد سرمایه‌گذاری می‌تواند شامل اوراق غیرقابل معامله مانند سرمایه‌گذاری‌های عمرانی، خصوصی و… نیز باشد. پس مفهوم پرتفوی به مجموعه‌ای از دارایی‌ها اشاره دارد که در آن فرد سرمایه‌گذار سعی می‌کند با انتخاب انواع دارایی‌ها، سرمایه خود را در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کرده و ریسک مختص یک دارایی خاص را متحمل نشود. به عبارت دیگر، با ایجاد تنوع مناسب از انواع دارایی‌ها به اصطلاح، همه تخم‌مرغ‌هایش را در یک سبد قرار نمی‌دهند.
البته واژه پرتفوی در اصطلاح می‌تواند به یک نوع دارایی نیز اشاره داشتـه باشد. برای مثال، در بین سهامداران مرسوم است که به سبد سهام، پرتفوی گفتـه می‌شود. سبد سهام به مجموعه‌ای از چندین سهم مختلف گفتـه می‌شود که افراد برای سرمایه‌گذاری آنها را خریداری می‌کنند.
درواقع، افراد می‌توانند با ایجاد پرتفوی سهامی مناسب از شرکت‌ها و صنایع مختلف بازار، ریسک غیرسیستماتیک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند و بازدهی مناسبی را نیز کسب نمایند. در ادامه، به توضیح مفاهیم ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک خواهیم پرداخت.
هدف از تشکیل سبد سهام چیست؟
پرتفوی به زبان ساده، به ترکیبی از دارایی‌ها گفته می‌شود که توسط افراد برای سرمایه‌گذاری تشکیل می‌یابد. مدیریت پرتفوی به اصطلاح، هنر تنوع‌دهی دارایی‌ها است. به عبارت دیگر، هدف اصلی از تشکیل پرتفوی، تقسیم کردن ریسک سرمایه‌گذاری بین چند دارایی است. به این ترتیب، سود یک دارایی می‌تواند ضرر دارایی دیگر را جبران کند.
برای مثال، فرض کنید شما قصد سرمایه‌گذاری در بازار سهام را دارید و کل دارایی خود را در یک نماد سهامی قرار می‌دهید. با این اقدام، ریسک سرمایه‌گذاری شما بسیار بالا می‌رود و شما به نوعی تحت تأثیر ریسک سیستماتیک بازار قرار می‌گیرید. این به این معناست که هر تغییر در بازار به سرمایه‌گذاری شما تأثیر خواهد گذاشت. همچنین، شما از ریسک صنعت و شرکت که برای سهام یک شرکت خاص ممکن است وجود داشته باشد، هم متأثر می‌شوید. این نوع سرمایه‌گذاری، برای افرادی که از ریسک کمتر علاقه دارند، جذابیت کمتری دارد.
به همین دلیل، تشکیل پرتفوی با انتخاب و تنوع در دارایی‌ها، افراد را قادر می‌سازد تا ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش داده و در عین حال از فرصت‌های سرمایه‌گذاری مختلف بهره‌برداری کنند. این به شما امکان می‌دهد تا ریسک‌های متفاوت بازار و صنعت را تعدیل کنید و به طور کلی به حفظ تعادل در پرتفوی خود بپردازید.
۵ مزیت مهم در تشکیل سبد سهام
اگر به تجربیات سرمایه‌گذاران بزرگ جهان توجه کنیم، متوجه می‌شویم که تشکیل یک پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌تواند مزایای بسیاری برای سرمایه‌گذار داشته باشد. ایجاد پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌تواند در سطوح مختلف باشد، از سطح کلان گرفته تا خرد؛ به عنوان مثال، یک فرد سرمایه‌گذار باید با بررسی بازارها بتواند یک پرتفوی از تمام بازارها داشته باشد. بازار طلا، بازار مسکن، بازار خودرو، بازار سرمایه. حال در هر کدام از این بازارها هم فرد سرمایه‌گذار یک پرتفوی متنوع را باید انتخاب کند. به عنوان مثال، در بازار سرمایه فرد باید صنایع مختلف را بررسی و بهترین نمادها را انتخاب کند و در همان صنایع منتخب هم سهم‌های مناسب را برای سرمایه‌گذاری برگزیند. در نتیجه، داشتن پرتفوی متنوع می‌تواند مزایای مهمی داشته باشد که در زیر پنج مورد از مهمترین این مزایا را معرفی می‌کنیم:
1) کنترل ریسک سرمایه‌گذاری
اولین مزیت ایجاد پرتفوی بورسی، کنترل ریسک کلی پرتفوی است. دلیل این امر این است که فرد سرمایه‌گذار، دارایی متنوع را درون پرتفوی خود دارد و اگر یک گروه از دارایی‌های پرتفوی دچار مشکل شود، اثر این امر بسیار کمتر است.
2) بازدهی مناسب با توجه به ریسک سرمایه‌گذار
با ایجاد یک پرتفوی متنوع، فرد سرمایه‌گذار می‌تواند بازدهی دلخواه خود را با توجه به ریسک مورد نظر خود، تعیین کند و همین موضوع می‌تواند باعث ایجاد آرامش ذهنی سرمایه‌گذار شود.
3) آرامش ذهنی سرمایه‌گذار
یکی از عوامل مهم برای کسب بازدهی مناسب در هر بازاری داشتن یک ذهن آرام است. داشتن پرتفوی متنوع این آرامش ذهنی را می‌تواند به فرد سرمایه‌گذار بدهد.
4) جابجایی سریع بین دارایی‌ها
با داشتن یک پرتفوی قوی، فرد سرمایه‌گذار می‌تواند در اسرع وقت دارایی‌های داخل پرتفوی خود را جابجا کند و متناسب با شرایط اقتصادی کشور، بازدهی مناسب را کسب کند. به عنوان مثال، اگر در امسال شرایط تورمی ایجاد شد، می‌تواند سریع ریسک پرتفوی خود را با جابجایی دارایی‌ها بالاتر ببرد.
5) حداقل رساندن اشتباه سرمایه‌گذاری
یک فرد سرمایه‌گذار قطعا مثل هر فرد دیگری می‌تواند در سرمایه‌گذاری خود دچار اشتباه شود، اما تاثیر این اشتباه می‌تواند به حداقل برسد. با ایجاد یک پرتفوی متنوع می‌توان تاثیر این اشتباهات سرمایه‌گذاری را به حداقل رساند.
پس با داشتن یک پرتفوی مناسب می‌توانید از سقوط‌ها و اصلاح‌ها در یک بازار جان سالم به در ببرید. همچنین، در صورت سقوط یک دارایی، بقیه دارایی‌ها این سقوط را جبران خواهند کرد.
تفاوت پرتفوی لحظه‌ای و پرتفوی سپرده‌گذاری چیست؟
پرتفوی لحظه‌ای نمایانگر تغییرات فوری ارزش اجزای مختلف پرتفوی است. به عبارت دیگر، پرتفوی لحظه‌ای نمایش دهنده تغییرات قیمت سهام و دارایی‌های موجود در پرتفوی در ساعات معاملاتی بازار بورس در زمان واقعی است. از پرتفوی لحظه‌ای برای نشان دادن ارزش پرتفوی در هر لحظه و نیز محاسبه سود و زیان لحظه‌ای مرتبط با انواع سهام و دارایی‌ها استفاده می‌شود.
تفاوت اساسی بین پرتفوی لحظه‌ای و پرتفوی سپرده‌گذاری در این است که در پرتفوی سپرده‌گذاری، شما می‌توانید به صورت کلی پرتفوی خود را مشاهده کنید، یعنی می‌توانید ببینید چندین سهم را خریداری کرده‌اید و چه مقدار از پرتفوی شما به هر نمادها اختصاص یافته است. اما در پرتفوی لحظه‌ای، شما می‌توانید در زمان واقعی سود و زیان لحظه‌ای مرتبط با انواع سهام و دارایی‌های خود را مشاهده کنید.
مدیریت سبد سهام چیست؟
مدیریت پرتفوی به ارزیابی سهام و دارایی‌ها و نحوه تنظیم و ترتیب آنها به منظور کاهش ریسک و افزایش بازدهی اشاره دارد. این عملیات به معنای کلی به مدیریت پرتفوی سهام مرتبط است. اگرچه به نظر می‌رسد که مدیریت سبد سهام در ابتدای سرمایه‌گذاری انجام می‌شود، واقعیت این است که این فرآیند به صورت دوره‌ای و پیوسته انجام می‌شود. در طول زمان، بازدهی کل پرتفوی به همراه ریسک آن باید مورد ارزیابی و انتقال سهام و دارایی‌ها با جایگزین‌های مناسب در نظر گرفته شود. بهینه‌سازی سبد سهام نیز یکی از وظایف اساسی مدیر پرتفوی است تا بتواند تغییرات بازار را به بهره‌برداری از انواع سهام و دارایی‌ها تناسب دهد.
هدف اصلی از مدیریت سبد سهام کاهش ریسک است، به طوری که در شرایط معمولی احتمال اینکه کل بازدهی پرتفوی به دلیل کاهش بازده تمامی دارایی‌ها (سهام) به صفر نزدیک شود، کاهش یابد. پرتفوی ممکن است دارای مالک حقیقی و یا مالک حقوقی باشد، و این وابستگی به نوع سرمایه‌گذاری و ساختار حقوقی پرتفوی بستگی دارد.
پنج نکته مهم در بهینه‌سازی سبد سهام
بهینه‌سازی سبد سهام یکی از مراحل اساسی در ایجاد یک پرتفوی مناسب است. برای داشتن یک پرتفوی با تنوع مناسب و کاهش ریسک، لازم است سبد سهام خود را بهینه‌سازی کنید. در اینجا پنج شرایط اصلی بهینه‌سازی سبد سهام را بررسی می‌کنیم:
1. انتخاب انواع اوراق بهادار (سهام، درآمد ثابت و مشتقه)
خرید سهام شرکت‌ها همیشه بهترین گزینه نیست. برای تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک، می‌توانید از گزینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در بازار بورس بهره‌برداری کنید. به عنوان مثال، صندوق‌های کالایی (مثل صندوق طلا)، اوراق درآمد ثابت مانند اخزا، و ابزارهای مشتقه از انواع مختلف اوراق در بازار بورس وجود دارند که می‌توان با انتخاب آنها بازدهی و ریسک پرتفوی را تطبیق داد.
2. خرید سهام از صنایع مختلف
شناسایی صنایع پیشرو و سودده در هر دوره زمانی یکی از مهمترین قسمت‌های بهینه‌سازی سبد سهام است. به عنوان مثال، در دوران تحریم به دلیل رشد روز افزون دلار و افزایش تورم، صنایع دلاری معمولاً عملکرد بهتری دارند. همچنین، در دورانی که با کاهش نرخ دلار و یا نرخ برخی محصولات وارداتی همراه هستیم، شرکت‌هایی که مواد اولیه آنها وارداتی و فروش داخلی دارند، مورد توجه سهامداران قرار می‌گیرند.
3. انتخاب ترکیب کم ریسک از سهام
یک سبد سهام خوب باید تمام ریسک‌ها و فرصت‌های بازار سرمایه را در نظر بگیرد. تعیین ترکیب مناسبی از سهام با ریسک کم و بزرگ و کوچک بازار از مهمترین بخش‌های بهینه‌سازی سبد سهام است.
4. انتخاب تعداد شرکت‌ها متناسب با سرمایه
پرتفوی سرمایه‌گذاری باید تعداد شرکت‌های موجود در آن به تناسب سرمایه باشد. به عنوان مثال، تعداد 20 سهم برای یک پرتفوی 10 میلیون تومانی زیاد است، اما برای یک پرتفوی 1 میلیارد تومانی مناسب است.
5. رعایت تناسب وزنی دارایی‌ها
در بهینه‌سازی سبد سهام، اهمیت وزن‌دهی مناسب به دارایی‌ها و ایجاد تنوع لازم در پرتفوی سرمایه‌گذاری بسیار مهم است. به عنوان مثال، اگر وزن یک سهم در پرتفوی شخصی بیش از 80 درصد باشد، کل پرتفوی به شدت تحت تاثیر عملکرد مثبت یا منفی این سهم قرار می‌گیرد. بنابراین، ایجاد تناسب و وزن مناسب برای سهم‌ها و دستیابی به ترکیبی متناسب از این سهم‌ها می‌تواند ریسک پرتفوی را به حداقل برساند.
ریسک پرتفوی چیست؟
در ساده‌ترین حالت ممکن، ریسک پرتفوی به احتمال وقوع ضرر یا افت ارزش پرتفوی سرمایه‌گذاری شده اشاره دارد. این به معنایی است که در سرمایه‌گذاری‌های خود همیشه وجود دارد، و بسته به تحمل سرمایه‌گذار، ممکن است به صورت محافظه‌کارانه، متوسط یا ریسک‌پذیرانه با آن برخورد کند.
برای مثال، خرید تک سهم ریسک بالایی دارد. اگر شرکت مرتبط با آن سهم با مشکلاتی مواجه شود و ارزش سهام آن کاهش یابد، سرمایه‌گذارانی که در آن سهام سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ضرر می‌کنند. به عنوان مثال دیگر، دارایی‌هایی مانند اوراق بهادار نیز دارای ریسک‌های خود هستند.
همچنین، در سرمایه‌گذاری و تنظیم پرتفوی خود، باید به این نکته هم توجه داشت که ممکن است بخشی از پرتفوی یا حتی کل پرتفوی شما در یک زمان خاص روند نزولی ارزش را تجربه کند. این موضوع ممکن است در شرایطی مانند رکود اقتصادی یا حتی در صورت تمرکز سرمایه‌گذاری در یک صنعت خاص اتفاق بیافتد.
به طور کلی، ریسک پرتفوی مرتبط با تنظیم پرتفوی و تخصیص دارایی‌ها به تمامی پرتفوی سرمایه‌گذاری شما بستگی دارد و به عنوان “ریسک پرتفوی‌ها” شناخته می‌شود. تنوع‌بخشی پرتفوی و مدیریت مناسب این ریسک‌ها می‌تواند به کاهش ریسک و افزایش امکان دستیابی به اهداف سرمایه‌گذاری کمک کند.
ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک
ریسک سیستماتیک به عنوان نوعی از ریسک کلی بازار شناخته می‌شود که تأثیری بر تمامی دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها در بازار دارد. این نوع ریسک به عنوان ریسک بازار یا ریسک غیر قابل حذف نیز شناخته می‌شود و نمی‌توان آن را از طریق متنوع‌سازی کامل در پرتفوی سرمایه‌گذاری حذف کرد. به عبارت دیگر، ریسک سیستماتیک تأثیر مستقیم بر عملکرد تمام دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بازاری دارد و نمی‌توان از آن فرار کرد.
در مقابل، ریسک غیرسیستماتیک به عنوان ریسک مختص هر شرکت یا صنعتی خاص در بازار تلقی می‌شود. این نوع ریسک ناشی از عوامل منحصر به فرد یک شرکت یا صنعت است که تأثیر مستقیم بر ارزش دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با آن شرکت یا صنعت دارد. در عمل، ریسک غیرسیستماتیک قابل کاهش و مدیریت است و می‌توان از طریق استراتژی‌های مدیریت پرتفوی و تنوع در سرمایه‌گذاری‌ها به حداقل رساند.
به این ترتیب، ریسک سیستماتیک به عنوان ریسکی عمده و قابل‌حذف ناشی از عوامل بازاری تلقی می‌شود، در حالی‌که ریسک غیرسیستماتیک مرتبط با عوامل داخلی یک شرکت یا صنعت خاص است و می‌تواند از طریق مدیریت پرتفوی و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری کنترل شود.
سبد سهام متنوع چیست؟
سبد سهام متنوع به این معناست که سرمایه‌گذاری‌های شما در دارایی‌های مختلف و متنوع منتشر می‌شود. این رویکرد به شما در مدیریت و کاهش ریسک کمک می‌کند. به طور معمول، متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری به کاهش نوسانات و افزایش استحکام پرتفوی کمک می‌کند.
در واقعیت، اگر تمام سرمایه‌گذاری‌های شما در یک کلاس دارایی واحد (مثلاً فقط سهام) باشد، شما در معرض ریسک بالاتری خواهید بود. به عبارت دیگر، اگر بازار سهام رو به پایین برود، پرتفوی شما نیز افت خواهد داشت. اما با داشتن یک پرتفوی متنوع، حتی اگر برخی از دارایی‌ها افت کنند، در شرایط دیگر دارایی‌های دیگر ممکن است به رشد خود ادامه دهند و این به کاهش ضرر شما کمک می‌کند.
باید توجه داشت که متنوع‌سازی ریسک را کاملاً حذف نمی‌کند، اما می‌تواند به کاهش تأثیرات منفی ریسک کمک کند. متنوع‌سازی پرتفوی معمولاً شامل ترکیبی از سهام، اوراق بهادار، پول نقد، ملکی، سرمایه‌گذاری در مشاغل مختلف، سرمایه‌گذاری در طلا، ارز، و دیگر دارایی‌ها می‌شود. حتی اگر تصمیم داشته باشید تمام سرمایه‌تان را فقط در بازار سهام سرمایه‌گذاری کنید، بهتر است بیش از یک سهم را در نظر بگیرید.
به این ترتیب، متنوع‌سازی سبد سهام به شما کمک می‌کند تا پرتفوی متنوع‌تری داشته باشید و در مواجهه با مخاطرات مالی، ضررهای خود را کاهش دهید.
آشنایی با انواع پرتفوی یا سبد سهام
پرتفوی، به تنظیم دارایی‌های سرمایه‌گذاری متناسب با ویژگی‌ها و تمایلات شخصی فرد سرمایه‌گذار اشاره دارد و می‌تواند بسیار متنوع باشد. برخی از سرمایه‌گذاران جهت تحقق بازدهی بالاتر، از دارایی‌های با ریسک بالا استفاده می‌کنند، در حالی که دیگران به دارایی‌های کم ریسک نظیر صندوق‌های با درآمد ثابت معطوف می‌شوند. در ادامه، انواع مختلف پرتفوی را مطرح خواهیم کرد:
1. پرتفوی ترکیبی:
پرتفوی ترکیبی از دارایی‌هایی تشکیل می‌شود که همبستگی کمی با یکدیگر دارند. این نوع پرتفوی معمولاً شامل سهام، صندوق‌های با درآمد ثابت و حتی صندوق‌های طلا می‌شود. همبستگی بسیار کم بین این دارایی‌ها وجود دارد.
2. پرتفوی سرمایه‌گذاری:
در پرتفوی سرمایه‌گذاری، هدف اصلی کسب بازدهی در آینده است. این نوع پرتفوی شامل دارایی‌هایی می‌شود که ارزش آنها در طی زمان افزایش می‌یابد و با بازدهی مطلوبی همراه است. این پرتفوی ممکن است شامل سهام و همچنین سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی باشد.
3. پرتفوی تهاجمی سهم محور:
سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر اغلب از پرتفوی تهاجمی سهم محور استفاده می‌کنند. این پرتفوی شامل دارایی‌های با ریسک بالا و بازدهی بالا است. به عنوان مثال، این پرتفوی ممکن است شامل سهام شرکت‌های نوپا و ارزهای دیجیتال جدید باشد.
4. پرتفوی تدافعی سهم محور:
پرتفوی تدافعی سهم محور اغلب به عنوان یک پناهگاه در برابر ریسک‌های بازاری شناخته می‌شود. این پرتفوی شامل سهام شرکت‌هایی است که محصولات ضروری برای زندگی روزمره تولید می‌کنند و در برابر نوسانات بازار مقاومت نشان می‌دهند.
5. پرتفوی متمرکز بر درآمد حاصل از سهم:
در این نوع پرتفوی، تمرکز بر روی سود تقسیمی شرکت‌ها (درآمد حاصل از سهم) و تولید جریان نقدی مثبت است. این پرتفوی معمولاً شامل سهام شرکت‌هایی با سود تقسیمی بالا می‌شود.
6. پرتفوی سفته‌بازانه متمرکز بر سهم:
اگر ریسک‌پذیری بالایی دارید، پرتفوی سفته‌بازانه متمرکز بر سهم می‌تواند گزینه مناسبی باشد. این نوع پرتفوی شامل سهام شرکت‌هایی است که در صدد توسعه و تحقق پروژه‌های مهمی هستند و ارزش سهام آنها به شدت وابسته به اتفاقات و موفقیت در پروژه‌ها می‌باشد.
نتیجه گیری
با توجه به معرفی انواع پرتفوی یا سبد سهام، می‌توان نتیجه گرفت که انتخاب نوع پرتفوی مناسب با ویژگی‌ها، تمایلات، و هدف سرمایه‌گذار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. هر نوع پرتفوی دارای مزایا و معایب خاص خود است و باید با دقت و شناخت کامل از وضعیت مالی و هدف سرمایه‌گذار تعیین گردد.
سرمایه‌گذارانی که به دنبال ریسک بیشتر و بازدهی بالاتر هستند، ممکن است به پرتفوی‌های ترکیبی یا تهاجمی سهم محور علاقه داشته باشند. از طرف دیگر، سرمایه‌گذاران با تمایل به کاهش ریسک معمولاً به پرتفوی‌های تدافعی سهم محور یا متمرکز بر درآمد حاصل از سهم علاقه دارند.
بنابراین، انتخاب نوع پرتفوی به عنوان یک استراتژی سرمایه‌گذاری باید با توجه به اهداف و توانایی‌های شخصی انجام شود تا بتوان به بهترین شکل از تنوع و مدیریت ریسک در سبد سهام خود بهره‌برد.
