صندوق های قابل معامله (ETF) چیست؟ بررسی انواع ETF

صندوق های قابل معامله یا ETF‌ها، ابزارهای سرمایه‌گذاری مشابه صندوق‌های سرمایه‌گذاری متداول هستند. ارزش سهام یک ETF در طول روز معاملاتی با خرید و فروش در بازار دستخوش تغییر می‌شود.

این ویژگی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری معمولی که در بورس معامله نمی‌شوند و فقط یک بار در پایان روز معاملاتی قیمت‌گذاری می‌شوند، متفاوت است. همچنین، ETF‌ها نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک از لحاظ هزینه‌ها مقرون‌به‌صرفه‌تر و از نظر نقدینگی قابل دسترس‌تر و بهینه تر هستند.

با توجه به اینکه یک ETF شامل چندین دارایی مختلف است به عنوان گزینه‌ای مناسب برای دستیابی به تنوع در سرمایه‌گذاری‌ها محسوب می‌شوند. بنابراین، ETF‌ها می‌توانند متشکل از طیف گسترده‌ای از دارایی‌های سرمایه‌گذاری باشند، از جمله سهام، کالاها و اوراق بهادار و اوراق قرضه، یا حتی ترکیبی از  دسته‌های مختلف.

انواع صندوق های قابل معامله (ETF)

سرمایه‌گذاران دسترسی به انواع متفاوتی از صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF‌ها) را دارند و می توانند از ای تی اف ها برای اهداف متنوعی از جمله کسب درآمد، انجام معاملات سفته‌بازی، رشد ارزش دارایی و مدیریت ریسک در پورتفوی سرمایه‌گذاری خود به صورت مناسب استفاده نمایند، مهمترین انواع صندوق های قابل معامله عبارت اند از:

• ETFهای فعال و غیرفعال (Active & Passive)

ETF‌ها به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند: غیرفعال و فعال. ETF‌های غیرفعال با هدف دنبال کردن عملکرد یک شاخص خاص طراحی شده‌اند – مانند دنبال کردن شاخص‌های گسترده مثل S&P 500 یا سهام و روندهای خاص.

در مقابل، ETF‌های مدیریت شده فعال بر پایه دنبال کردن شاخص خاصی نیستند، بلکه به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تصمیم بگیرند که کدام اوراق بهادار را در پرتفوی خود قرار دهند.

این نوع از ETF‌ها مزایای بیشتری نسبت به نوع غیرفعال دارند، اما از نظر هزینه برای سرمایه‌گذاران گران‌تر محسوب می‌شوند. در ادامه، به بررسی چند نمونه از ETF‌های فعال خواهیم پرداخت.

• ETFهای اوراق عرضه (Bond)

ETF‌های مبتنی بر اوراق قرضه معمولاً توسط سرمایه‌گذاران برای تولید درآمد مستمر به کار گرفته می‌شوند. درآمد حاصل از این نوع صندوق‌های قابل معامله به عملکرد اوراق قرضه مرتبط است.

این اوراق قرضه می‌توانند شامل اوراق قرضه دولتی، شرکتی و محلی باشند که گاهی اوقات به عنوان اوراق قرضه شهرداری شناخته می‌شوند. در تضاد با اوراق قرضه اصلی، ETF‌های اوراق قرضه فاقد تاریخ سررسید مشخص هستند و معمولاً با قیمتی نزدیک به ارزش واقعی اوراق، چه با تخفیف و چه با حق بیمه، معامله می‌شوند.

• ETFهای سهام (Stock)

ETF‌های مربوط به سهام متشکل از مجموعه‌ای از سهام هستند که به منظور دنبال کردن عملکرد یک صنعت خاص یا بخش معین سرمایه‌گذاری می‌شوند.

برای مثال، ETF مبتنی بر سهام می‌تواند تمرکز خود را بر سهام صنعت خودرو یا سهام بین‌المللی قرار دهد. هدف این است که توجه خود را بر یک صنعت با عملکرد برتر و فرصت‌های رشد برای شرکت‌های جدید متمرکز کنند. در مقایسه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سهامی، این نوع ETF‌ها هزینه‌های کمتری دارند و در برگیرنده مالکیت مستقیم اوراق بهادار نیستند.

• ETFهای بخش/صنعت (Sector/industrial)

صندوق‌های قابل معامله در بورس متمرکز بر صنعت یا بخش خاص، به سرمایه‌گذاری در یک حوزه مشخص اختصاص دارند. به عنوان نمونه، یک ETF مخصوص بخش انرژی، از شرکت‌های فعال در آن حوزه تشکیل می‌شود. هدف از ETF‌های محوریت‌دار صنعتی آن است که با پیگیری عملکرد شرکت‌هایی که در آن بخش مشغول به کار هستند، سودآوری مربوط به آن صنعت را به دست آورند.

• ETFهای کالا (Commodities)

با توجه به عنوان آن‌ها، ETF‌های کالایی به سرمایه‌گذاری در کالاهایی مانند نفت خام یا طلا می‌پردازند. این نوع ETF‌ها چندین مزیت دارند. اولاً، آن‌ها به تنوع‌بخشی به پورتفوی سهام کمک می‌کنند و مدیریت ریسک در زمان رکود را ساده‌تر می‌سازند.

برای مثال، در شرایط رکود بازار سهام، ETF‌های کالایی می‌توانند مقاومت ایجاد کنند. دیگر اینکه، داشتن سهام در یک ETF کالایی از لحاظ هزینه نسبت به نگهداری فیزیکی کالا مقرون‌به‌صرفه‌تر است، زیرا با هزینه‌های بیمه و انبارداری همراه نیست.

• ETFهای ارزی (Currency)

ETF‌های ارزی به عنوان صندوق‌های سرمایه‌گذاری مرکب عمل می‌کنند که پیگیری عملکرد ترکیب‌های مختلف ارزهای داخلی و بین‌المللی را بر عهده دارند. این نوع ETF‌ها با هدف‌های متفاوتی به کار گرفته می‌شوند.

آن‌ها می‌توانند برای پیش‌بینی تغییرات قیمت ارزها بر اساس وقایع اقتصادی و سیاسی یک کشور استفاده شوند. علاوه بر این، برای افزایش تنوع در پورتفوی معاملاتی یا به عنوان راهکاری برای مقابله با نوسانات بازار ارز استفاده می‌شوند. برخی از این ETF‌ها نیز به منظور محافظت از ارزش دارایی‌ها در برابر تورم به کار روند.

• ETFهای معکوس (Invers)

صندوق های قابل معامله معکوس با هدف کسب سود از روند نزولی بازار طراحی شده‌اند. این کار با فروش سهام در قیمت بالاتر و بازخرید آن‌ها با قیمت پایین‌تر انجام می‌شود. برای فروش سهام، این نوع از ETF‌ها از ابزارهای مشتقه استفاده می‌کنند.

در شرایطی که بازار سهام سقوط می‌کند، ارزش یک ETF معکوس به طور معکوس افزایش می‌یابد. مهم است که سرمایه‌گذاران توجه داشته باشند که بسیاری از این ETF‌های معکوس در واقع اسناد مبادله‌ای (ETN) هستند و نه ETF‌های واقعی. یک ETN به شکل یک اوراق بهادار قرضه عمل می‌کند اما مانند سهام معامله می‌شود و توسط ناشری مانند یک بانک پشتیبانی می‌گردد.

صندوق های قابل معامله چه مزایا و معایبی دارند

صندوق های قابل معامله (ETFs) مزیت داشتن هزینه‌های نسبتاً کمتری را دارند، چرا که برای یک سرمایه‌گذار خرید تک‌تک سهام موجود در یک سبد ETF هزینه‌بر است. سرمایه‌گذاران فقط نیاز به انجام دو تراکنش دارند، یکی برای خرید و دیگری برای فروش، که این امر منجر به کاهش کمیسیون‌های کارگزاری می‌شود، زیرا تعداد معاملات توسط سرمایه‌گذاران محدود است.

کارگزاران (بروکرها) معمولاً برای هر تراکنش کارمزد دریافت می‌کنند. بعضی از کارگزاران حتی معاملات بدون کمیسیون را برای برخی از ETF‌های کم هزینه پیشنهاد می‌دهند، که این امر به کاهش بیشتر هزینه‌های سرمایه‌گذاری کمک می‌کند، مهمترین مزایای صندوق های قابل معامله یا همان ای تی اف ها عبارت اند از:

1.  دسترسی دارای تنوع گسترده به سهام صنعت‌های مختلف را امکان پذیر می سازند.
2. باعث مدیریت ریسک بهتر به واسطه تنوع‌بخشی به سبد سهام می شوند.
3. میانگین هزینه ها را کاهش می دهند و میزان کارمزد و کمیسیون بروکرها را کم می کنند.

علاوه بر مزایای ذکر شده صندوق های قابل معامله دارای برخی معایب نیز می شوند که عبارت اند از:

1. صندوق های قابل معامله ای که مدیریت فعال دارند کارمزد بالایی دارند.
2. محدودیت تنوع در ETFهایی که متمرکز بر یک صنعت هستند.
3. عدم انجام معاملات به دلیل کمبود نقدینگی.