تابلوخوانی چیست؟ آموزش صفر تا صد + مفاهیم مهم
اگر با افرادی که در عرصه بورس موفقیت چشمگیری داشتهاند، گفتگو کنید، اغلب آنها به اهمیت دانش و مهارت در زمینه تابلوخوانی به عنوان یکی از عوامل کلیدی موفقیت خود اشاره خواهند کرد. برای بسیاری از افرادی که با جزئیات دنیای بورس آشنایی کمتری دارند، ممکن است مفهوم تابلوخوانی ناآشنا و روشهای آن ناشناخته باشد.
تابلوخوانی یکی از اصول اساسی در بازار سرمایه است و بدون شناخت این مهارت، دستیابی به موفقیت در این عرصه بسیار دشوار خواهد بود. با جستجوی اینترنتی، میتوانید منابع متعددی را پیدا کنید که به تشریح بخشهای مختلف تابلوخوانی پرداختهاند.
در راستای اهمیت فراگیری تابلوخوانی پیشرفته، ما در این مقاله از مجموعه مقالات آموزشی نیک وست، قصد داریم آموزش جامع و کامل تابلوخوانی را به شما ارائه دهیم. همراه ما باشید تا در این مسیر یادگیری قدم بردارید.
تابلوخوانی چیست و چرا اهمیت دارد
تابلوخوانی یکی از روشهای سنتی و کاربردی در زمینه سرمایهگذاری در بازار بورس به شمار میرود. با نگاهی دقیق به تابلوی معاملات سهام شرکتها، میتوان اطلاعات ارزشمندی مانند حجم و ارزش معاملات، تعداد خریداران و فروشندگان، تغییرات قیمتی طی روز و نسبت خریداران به فروشندگان را کسب و تجزیه و تحلیل کرد. هدف اصلی این روش، تشخیص ورود و خروج سرمایههای هوشمند از بازار است.
تابلوخوانی به عنوان یک تکنیک، این فرصت را در اختیار شما قرار میدهد تا در زمانی نسبتاً کوتاه، اطلاعات نشان داده شده در تابلوی سهام را بررسی کرده و تصمیمات سودمندتری در زمینه سرمایهگذاری اتخاذ نمایید.
یادگیری تابلوخوانی در بورس، یکی از دورههای آموزشی کلیدی است که میتواند به سرمایهگذار کمک کند تا دید کلی و بهتری نسبت به روندهای کوتاهمدت بازار پیدا کند. برای فهم عمیقتر اهمیت تابلوخوانی، به این مثال توجه کنید:
فرض کنید در یک روز معاملاتی، شاهد تشکیل صفهای سنگین فروش در بخش عمدهای از بازار هستید. ناگهان مشاهده میکنید که این صفها به سرعت در حال حل شدن هستند.
در این شرایط، چه اقدامی انجام میدهید؟ آیا فوراً اقدام به خرید میکنید؟ یا اینکه با استفاده از تحلیل بنیادی و تکنیکال، نماد مورد نظر خود را دقیقتر بررسی میکنید؟ خرید بدون تحلیل معمولاً شانس موفقیت اندکی دارد، اما از طرفی، استفاده از تحلیلهای بنیادی و تکنیکال زمانبر است و ممکن است فرصت کوتاه موجود را از دست دهید.
چرا تابلوخوانی در بورس ضروری است
بازخوانی تابلو و تحلیل بازار در وبسایت Testmc برای خرید و فروش اوراق بهادار از اهمیت بالایی برخوردار است. با مطالعه و تجزیه و تحلیل دادههای موجود در این وبسایت، میتوانید روند حرکتی بازار و سهام را درک کنید.
اگر به دنبال پیگیری سهم خاصی هستید، با جستجو در وبسایت Tsetmc مانند تصویری که در زیر میبینید، امکان مشاهده و تحلیل تاریخچه معاملات آن سهم وجود دارد. در ادامه، ما برای درک بهتر از فرآیند تابلوخوانی به تجزیه و تحلیل یک سهم میپردازیم، اما قبل از آن اجازه دهید نگاهی اجمالی به سایت Testmc داشته باشیم؛
-
سایت Testmc مرجعی معتبر در تابلوخوانی بورس
وبسایت tsetmc.com، معروف به تابلوی بورس یا تابلوی معاملاتی، به عنوان مرکز رسمی آمار و دادههای معاملاتی در بازار سرمایه ایران شناخته میشود.
این وبسایت حاوی اطلاعات گسترده و کلیدی در مورد شاخصهای مختلف بازار بورس و نمادهای موجود است. تحلیل این دادهها میتواند به شما در تصمیمگیری برای خرید یا فروش یک سهم کمک کند.
در صفحه اول سایت TSETMC، اطلاعات مرتبط با شاخصهای مهم بازار و نمادهایی که بیشترین معاملات را دارند، نمایش داده میشوند. این دادهها برای فهم شرایط کلی بازار مفید هستند.
برای مثال، با بررسی شاخص کل و شاخص کل هموزن، میتوانید وضعیت عمومی شرکتهای بزرگ و کوچک بازار را تجزیه و تحلیل نمایید. به علاوه، در وبسایت TSETMC برای هر نماد، صفحهای جداگانه وجود دارد که اطلاعات مربوط به آن نماد را نمایش میدهد.
این صفحات، که به آنها «تابلوی نماد» گفته میشود، بخش اصلی دانش تابلوخوانی را تشکیل میدهند. برای دیدن تابلوی یک نماد خاص، پس از ورود به TSETMC، روی آیکون ذرهبین در نوار بالای صفحه کلیک کنید و نماد مورد نظر را جستجو نمایید تا اطلاعات موردنیاز از آن نماد برای شما نمایش داده شود.
در تصویری که در ادامه آمده، اطلاعات مختلف مربوط به هر سهم با شمارههای 1 تا 8 دستهبندی شدهاند، که در اینجا قصد داریم به بررسی هر یک از این بخشها بپردازیم و هرکدام را به صورت جامع بررسی نماییم.
شماره 1: تحلیل قیمت
بخش اول اطلاعات مربوط به وضعیت کنونی قیمت سهم را ارائه میدهد. قیمت خرید بهترین پیشنهاد خرید موجود در ابتدای لیست سفارشات است. قیمت معامله آخرین ارزشی است که سهم با آن معامله شده.
قیمت اولین، ارزش اولین معامله انجام شده در نماد را نشان میدهد و قیمت پایانی، میانگین وزنی قیمتهای معامله شده در آن روز با توجه به حجم معاملات است. قیمت فروش نیز مشابه قیمت خرید بوده و قیمت روز قبل، ارزش پایانی روز گذشته را نمایش میدهد.
در صورتی که قیمت معامله آخر نسبت به قیمت پایانی روز قبل بالاتر باشد، نشان دهنده محبوبیت سهم در بازار است و ممکن است به روند مثبتی در روز بعد اشاره داشته باشد و بالعکس.
هنگام محاسبه قیمت پایانی سهم، حجم مبنای آن نیز مد نظر قرار میگیرد و اگر حجم معاملات روزانه به شدت کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی بسیار نزدیک به صفر خواهد بود. در نهایت، قیمت پایانی برای تعیین حدود قیمت مجاز در روز بعد به کار میرود.
شماره 2: دامنه نوسان قیمت
این قسمت تغییرات قیمت سهم را در بازههای زمانی روزانه، هفتگی و سالانه به نمایش میگذارد. دامنه قیمتی روزانه حداقل و حداکثر قیمتی که سهام یک شرکت در طول یک روز کاری معامله شده را نشان میدهد. حد نوسان مجاز محدوده قیمتی است که سهم میتواند در طی یک روز در آن نوسان کند.
دامنه قیمتی هفتگی، قیمت سهام شرکت را در طول یک هفته نمایش میدهد و دامنه سالانه قیمت سهام را در طول یک سال گذشته از تاریخ فعلی به نمایش میگذارد؛ به عنوان مثال، اگر امروز ۲۰ فروردین باشد، قیمت سالانه نشاندهنده قیمت سهام شرکت از ۲۰ فروردین سال گذشته تا ۲۰ فروردین سال جاری خواهد بود.
برای مثال، در مورد سهمی که در تصویر می بینید، در ساعت 09:00 صبح اولین معامله سهم با قیمت 20617 ریال صورت گرفته و با افزایش تقاضا، قیمت تا محدوده 21426 ریال بالا رفته و تا پایان روز معاملاتی در همین محدوده باقی مانده است. بنابراین، دامنه قیمتی روزانه سهم در این مثال (20617 – 21426) ریال است.
شماره 3: معاملات سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی
در بازار سرمایه دو نوع اصلی سرمایهگذار وجود دارند: سرمایهگذاران حقیقی و سرمایهگذاران حقوقی.
سرمایهگذاران حقوقی عمدتاً شرکتهایی هستند که با ثبت شرکت و اخذ کد بورسی در بازار فعالیت میکنند، مانند شرکتهای سرمایهگذاری، مدیریت سرمایهگذاری و صندوقهای سرمایهگذاری. در مقابل، سرمایهگذاران حقیقی اشخاصی هستند که با دریافت کد معاملاتی به خرید و فروش سهام میپردازند.
یکی از بخشهای کلیدی وبسایت TESTMC، بخشی است که نشان دهنده تعداد و حجم معاملات انجام شده توسط سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی است.
این بخش اطلاعات دقیقی درباره تعداد خریداران و فروشندگان، میزان خرید و فروش انجام شده توسط هر دو گروه و حجم کلی معاملات آنها را فراهم میآورد. با تحلیل این اطلاعات، میتوان به بررسی دقیق سهم مورد نظر پرداخت. مثلاً در تصویر نمادی که مشاهده می کنید، بخش چپ نمایانگر فروشندگان و بخش راست نشان دهنده خریداران است.
شماره 4: جزئیات معاملات
بخش معاملات تعداد دفعاتی را نشان میدهد که یک سهم در طول روز معامله شده است. برای مثال، در مورد نماد دزهراوی، 9121 معامله انجام شده است، که این شماره مستقل از حجم کلی معاملات است.
حجم معاملات به تعداد کل سهامی اشاره دارد که بین خریدار و فروشنده در طول روز داد و ستد میشود. بهطور نمونه، حجم معاملات نماد مورد بررسی ما در حدود 16.218 میلیون سهم است.
ارزش معامله: در طول روز معاملاتی، سهام شرکتها با قیمتها و حجمهای مختلف مورد داد و ستد قرار میگیرند. به عنوان مثال، اگر فردی 500 سهم با قیمت واحد 1000 تومان خریداری کند، ارزش کل معامله او 500000 تومان خواهد بود.
اگر شخص دیگری 6000 سهم را به قیمت 1050 تومان خریداری کند، ارزش معاملهاش به 6300000 تومان میرسد. جمع کل ارزشهای معاملات انجام شده در طول روز برای یک سهم، ارزش کل معامله آن سهم را مشخص میکند.
همچنین، ارزش بازار با ضرب تعداد کل سهام شرکت در قیمت پایانی آن به دست میآید. مقایسه حجم معاملات با میانگین حجم ماهانه، یکی از نکات کلیدی است که تابلوی معاملات ارائه میدهد و میتواند در تحلیلهای تکنیکال به کار رود.
شماره 5: مفهوم حجم مبنا
حجم مبنا به کمترین تعداد سهامی اشاره دارد که باید در طول یک روز کاری معامله شود تا قیمت پایانی سهم بتواند تغییر مثبت یا منفی داشته باشد. این مفهوم با هدف کنترل افزایش بیمنطق قیمت سهام در سال 1382 تعیین شد، ابتدا با 15 درصد از کل سهام یک شرکت در طول یک سال و سپس در سال 1383 به 20 درصد افزایش یافت.
در سال 1393، این نرخ به 10 درصد کاهش یافت و از اواخر سال 1398، حجم مبنا بر اساس حجم معاملات سهم و قیمت پایانی به صورت شناور محاسبه میشود.
سهام شناور نشاندهنده درصد سهام شرکتی است که در دسترس عموم مردم قرار دارد. برای مثال، در سهم دزهراوی 19 درصد از سهام به عموم تعلق دارد.
این به این معنی است که هرچه درصد سهام شناور یک شرکت بیشتر باشد، قیمتگذاری سهام آن شرکت بیشتر بر اساس عرضه و تقاضای واقعی صورت میگیرد و کمتر دچار فعالیتهای سفتهبازی میشود. میانگین حجم ماهانه نیز میانگین تعداد سهامی است که در طی یک ماه معامله شده است.
شماره 6: سود هر سهم (EPS) و نسبت قیمت به سود (P/E)
در تابلوی بورس، دو معیار کلیدی وجود دارد: سود خالص هر سهم (EPS) و نسبت قیمت به سود (P/E) هر سهم. صورت سود و زیان شرکت، که یکی از انواع مهم صورتهای مالی است، عملکرد مالی یک شرکت را در یک دوره زمانی مشخص نشان میدهد که نتیجه نهایی آن سود یا زیان است.
وقتی سود خالص پس از کسر مالیات تقسیم بر تعداد کل سهام میشود، EPS به دست میآید. اگر EPS نمایش داده شده در تابلوی بورس منفی باشد، این موضوع نشاندهنده زیاندهی شرکت است.
نسبت P/E با تقسیم قیمت فعلی سهم بر EPS به دست میآید و به عنوان یک ابزار برای تحلیلگران محسوب میشود که آنها تلاش میکنند با ارزیابی دقیق این نسبت، ارزش ذاتی یک شرکت را تعیین کنند.
شماره 7: جریان خرید و فروش
این قسمت از تابلوی بورس به نمایش روند فعلی داد و ستد سهام میپردازد. سه وضعیت ممکن در معاملات یک سهم وجود دارد: تشکیل صف خرید، تشکیل صف فروش، و یا خرید و فروش متوازن. معاملات سهام در بورس بر پایه سازوکار حراج برگزار میشود، که در آن قیمت پیشنهادی مناسب اولویت اول و زمان ثبت سفارش اولویت دوم است.
مثلاً در تصویر نماد معین، در سطر اول بخش تقاضا، 1120 سفارش خرید با حجم 2.421.232 سهم به قیمت 20406 ریال وجود دارد و در سطر دوم 7 سفارش خرید 5915 سهم به قیمت 20405 ریال و سطر سوم 4 سفارش خرید 6450 سهم به قیمت 20404 ریال ثبت شده است.
در بخش تقاضا، سفارشهای خرید از بالاترین قیمت به پایینترین مرتب میشوند، و اگر دو سفارش با همان قیمت ثبت شوند، اولویت به سفارشی داده میشود که زودتر ثبت شده است. در بخش عرضه، سفارشهای فروش از پایینترین قیمت به بالاترین مرتب میشوند.
معامله زمانی انجام میشود که قیمت پیشنهادی خرید و فروش با هم برابر شوند. در این حالت، سامانه معاملاتی خودکار خرید و فروش را به سرعت انجام داده و سفارشهای معامله شده را بلافاصله از سامانه حذف میکند.
شماره 8. نمایشگر نموداری قیمت و حجم معاملات
این نمودار اطلاعاتی را در مورد حجم معاملات و قیمتهایی که طی دامنه نوسان قیمتی در روز جاری به ثبت رسیدهاند، نشان میدهد. این نمودار به تحلیلگران و سرمایهگذاران کمک میکند تا بتوانند بفهمند در چه قیمتهایی بیشترین حجم معاملات انجام شده است.
بررسی مهمترین مفاهیم تابلوخوانی
در فرآیند تابلوخوانی و تحلیلهای دقیق در بازار سرمایه، دانستن مفاهیم معاملاتی در آن بسیار حیاتی است. این مفاهیم معمولاً بارها و بارها در تابلوخوانی تکرار می شوند و ضروری است که آن ها را بشناسید، مهمترین مفاهیم و اصطلاحات عبارت اند از:
-
مفهوم رنج کشیدن
مفهوم رنج کشیدن، که به تغییر عمدی و هدفمند قیمت یک سهم به سمت بالا یا پایین اشاره دارد، عمدتاً توسط سهامداران بزرگ، فعالان قدرتمند بازار یا افراد دارای نقدینگی بالا انجام میشود.
رنج کشیدن مثبت به معنای افزایش قیمت سهم و رنج کشیدن منفی به معنای کاهش قیمت آن است. تشخیص دقیق زمانهایی که در آنها رنج کشیدن مثبت یا منفی در یک نماد خاص اتفاق میافتد، میتواند به سرمایهگذاران کمک کند تا تصمیمات بهتری در مورد خرید یا فروش سهام بگیرند، از این رو این روش به عنوان یکی از جنبههای کلیدی در فرآیند تابلوخوانی محسوب میشود.
البته مهم است که بدانیم ارسال سفارشات با هدف تغییر قیمت سهام به صورت مصنوعی، طبق قوانین بازار سرمایه، ممنوع و قابل پیگرد قانونی است و میتواند منجر به محدودیتهایی برای حساب فرد خاطی شود.
-
مفهوم کد به کد کردن
در برخی مواقع در تابلوی بورس مشاهده میکنیم که حجم قابل توجهی از سهام یک نماد در میان چندین کد معاملاتی دست به دست میشود. این فرایند به طور عمومی با عنوان “انتقال کد به کد” شناخته میشود و گاهی میتواند نشاندهنده شروع یک روند صعودی یا نزولی در آن سهم باشد.
در بازار سرمایه، با توجه به فعالیت هم سرمایهگذاران حقیقی و هم حقوقی، انتقال کد به کد میتواند در چهار شکل زیر رخ دهد:
- انتقال کد از سرمایهگذار حقیقی به سرمایه گذار حقیقی دیگر
- انتقال کد از سرمایهگذار حقیقی به سرمایه گذار حقوقی دیگر
- انتقال کد از سرمایهگذار حقوقی به سرمایه گذار حقیقی دیگر
- انتقال کد از سرمایهگذار حقوقی به سرمایه گذار حقوقی دیگر
-
مفهوم ردگیری پول هوشمند
یکی از مفاهیم اساسی دیگر در تابلوخوانی، ردگیری حرکت پول هوشمند در بازار است. پول هوشمند به سرمایهای اطلاق میشود که در دستان سهامداران کلان بازار قرار دارد.
این افراد اغلب قادر به پیشبینی یا تأثیرگذاری بر روند حرکتی نمادهای مختلف هستند. بنابراین، با رصد کردن فعالیتهای آنها، میتوان در مورد خرید یا فروش یک دارایی تصمیمات بهتری اتخاذ کرد. یکی از نشانههای ورود پول هوشمند به یک سهم، افزایش محسوس حجم معاملات روزانه نسبت به میانگین حجم معاملات ماهیانه است.
پس از مشاهده این افزایش حجم معاملات، باید به تحلیل نسبت قدرت خریداران نسبت به فروشندگان پرداخت. اگر این نسبت بیش از 2 باشد، میتواند نشانهای از ورود پول هوشمند باشد. در مقابل، اگر نسبت قدرت خریدار به فروشنده کمتر از 0.5 باشد، میتواند به معنای خروج پول هوشمند از آن سهم تلقی شود.
-
مفهوم قدرت خریدار و فروشنده
توانایی خریداران و فروشندگان در بازار سهام یکی از جنبههای کلیدی تابلوخوانی است. تحلیل این مؤلفه در کنار دیگر تحلیلهای مالی میتواند در اتخاذ تصمیمهای موثر برای خرید یا فروش سهام مفید باشد. این شاخص در واقع میانگین تعداد سهامی را نشان میدهد که توسط هر کد حقیقی یا حقوقی در طی یک روز خریداری یا فروخته شده است.
به عنوان مثال، فرض کنید در یک روز کاری، 100000 سهم توسط 200 کد حقیقی فروخته شده و همان سهم توسط 100 کد حقیقی خریداری شود. در این حالت، قدرت فروشنده به 500 و قدرت خریدار به 1000 میرسد.
فیلتر نویسی چیست و چه کاربردی در تابلوخوانی دارد
در دنیای پیچیده و سریع بورس، جایی که تحلیل دادهها ممکن است بسیار پیچیده و زمانبر باشد، استفاده از فناوری کامپیوتری برای بررسی اطلاعات معاملاتی مطرح میشود. با این حال، استفاده از کامپیوتر گاهی اوقات میتواند منجر به تناقضاتی در نتایج شود و در تصمیمگیریها خطا ایجاد کند.
در وبسایت بازار بورس، گزینهای به نام فیلترنویسی وجود دارد که در قسمت دیدهبان سایت قرار گرفته است. با استفاده از این قابلیت، کاربران میتوانند به اسکریپتها و شبهکدهایی دسترسی داشته باشند که توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ایجاد شدهاند و شامل عملگرها و فیلدهای مختلفی هستند. این امکان به کاربران اجازه میدهد تا اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل تابلوخوانی را به صورت سفارشی دریافت کنند.
استفاده از فیلترنویسی در عرصه بورس و تابلوخوانی اهمیت فراوانی دارد. با استفاده از این ابزار، میتوانید دادههای مورد نظر خود را بر اساس دستهبندیها و معیارهای خاص فیلتر کرده و اطلاعاتی سفارشی دریافت نمایید.
این امکان همچنین به شما اجازه میدهد تا دادههای فاندامنتال یا تکنیکال را به صورت سریعتر و متمرکزتر جمعآوری کنید و به این ترتیب استراتژیهای متنوعی را از طریق فیلترنویسی تحت نظر بگیرید.
این روش به شما امکان میدهد که سرعت تجزیه و تحلیل دادهها را افزایش دهید. در سایت بورس ایران، محیط فیلترنویسی به گونهای طراحی شده که استفاده از آن ساده بوده و از پیچیدگیهای غیرضروری خودداری شده است. با این حال، باید مد نظر داشت که استفاده از فیلترنویسی محدودیتهای زمانی را بر دادهها اعمال میکند و فقط امکان دسترسی به اطلاعات 21 روز گذشته را فراهم میآورد.
تابلوخوانی یا تحلیل فاندامنتال و تکنیکال، مسئله این است
شاید خواهان این باشید که بدانید که چه تفاوتی بین تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و تابلوخوانی وجود دارد و چرا باید مهارت تابلوخوانی را علاوه بر این دو روش یاد بگیریم؟ تابلوخوانی یک تکنیک تحلیلی است که امکان بررسی سریع اطلاعات کلیدی در تابلوی معاملات یک سهم را فراهم میکند.
در مقابل، تحلیل بنیادی که بر بررسی اطلاعات اساسی شرکتها تمرکز دارد، زمانبر است. فرض کنید در یک روز خاص، رویداد غیرمنتظرهای در بازار یک سهم اتفاق بیفتد. گاهی اوقات، تحولات مشاهدهشده در تابلوی یک سهم ممکن است هیچ ارتباطی با عملکرد واقعی یا سودآوری شرکت نداشته باشد. اگر تنها به تحلیل بنیادی تکیه کنید، ممکن است تصمیمگیریهای نامناسبی داشته باشید.
تحلیل تکنیکال، که به مطالعه تاریخچه قیمتها و حجم معاملات میپردازد، نیز مهم است. با این حال، تابلوخوانی به شما اجازه میدهد تا به اطلاعات دیگری نیز دسترسی داشته باشید که میتوانند در تصمیمگیریهای معاملاتی مفید باشند، مانند «معاملات بین سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی»، «نسبت سود به هر سهم (EPS)»، «نسبت قیمت به سود (P/E)» و «تغییرات در سهامداران اصلی».
سخن پایانی
برای انجام تابلوخوانی مؤثر برای سهام، چند نکته مهم وجود دارد که باید مد نظر قرار گیرند:
نادیده گرفتن سفارشات ناشی از ترس: سفارشاتی که به دلیل واکنشهای هیجانی ایجاد میشوند، معمولاً مبنای منطقی ندارند و نباید به آنها اعتماد کرد.
چشمپوشی از نسبتهای P/E و EPS منفی: این نسبتها گاهی اوقات میتوانند گمراهکننده باشند، بهخصوص وقتی که منفی هستند.
عدم تمرکز بر سهام شناور در معاملات با مبالغ کم: در معاملات کوچک، سهام شناور معمولاً تأثیر چندانی ندارد.
صرف نظر کردن از صفهای خرید و فروش: این صفها گاهی اوقات میتوانند فریبنده باشند و نباید تنها معیار تصمیمگیری باشند.
تحلیل کد به کد با در نظر گرفتن تحلیل تکنیکال و وضعیت قیمتی سهم: این تحلیل به شناسایی حرکتهای استراتژیک سهامداران کلیدی کمک میکند.