هر آنچه که باید از سهام عدالت بدانید
سهام عدالت در ایران یک برنامه توزیع سهام است که هدف آن کاهش سهم دولت در شرکت‌های بزرگ و توزیع ثروت بین اقشار کم‌برخوردار جامعه است. این سهام از مجموعه‌ای از شرکت‌های دولتی تشکیل شده‌اند و افراد دارای سهام عدالت می‌توانند از منافع مالی مرتبط با این سهام بهره‌مند شوند.
سهام عدالت و ارزش آن
سهام عدالت در ایران یک برنامه دولتی است که به منظور توزیع عادلانه ثروت و کاهش فقر طراحی شد. این برنامه شامل توزیع سهام دولتی بین شهروندان است تا آنها بتوانند در منافع شرکت‌های بزرگ دولتی سهیم باشند و از مزایای اقتصادی آن بهره‌مند شوند. هدف اصلی این برنامه کاهش سهم دولت در این شرکت‌ها و توزیع مستقیم سود بین مردم است.
در ابتدا، ارزش هر سبد سهام عدالت 500 هزار تومان بود که بعدا امکان افزایش ارزش آن تا 1 میلیون تومان فراهم شد. تا میانه‌های سال 1399، فروش این سهام ممکن نبود، اما دارندگان سهام به طور دوره‌ای سود دریافت می‌کردند.
ارزش روز این سهام به نوسانات بازار بورس بستگی دارد و به همین دلیل متغیر است. در حال حاضر، ارزش بخش بورسی سهام عدالت بین 10 تا 12 میلیون تومان تخمین زده می‌شود. این در حالی است که ارزش قسمت غیربورسی این سهام قابل تعیین دقیق نیست.
هدف سهام عدالت
هدف اصلی سهام عدالت، که یکی از برنامه‌های مهم اقتصادی در ایران است، در واقع خصوصی‌سازی و کاهش مالکیت دولت در بنگاه‌های بزرگ اقتصادی است. این برنامه علاوه بر اهداف خصوصی‌سازی، اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند که عبارتند از:
- مستقل کردن خانوارهای نیازمند: از طریق واگذاری سهام عدالت به اقشار کم درآمد و آسیب‌پذیر، هدف آن است که خانوارهای نیازمند به خود کفایی برسند و نیاز کمتری به حمایت‌های مالی مستقیم دولتی داشته باشند.
- سرعت بخشیدن به روند خصوصی‌سازی: این برنامه به واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به مردم کمک می‌کند و در نتیجه به تسریع روند خصوصی‌سازی در اقتصاد کمک می‌کند.
- به کارگیری روش‌های سالم و شفاف: این برنامه به دنبال ایجاد فرایندهای شفاف و سالم در زمینه واگذاری سهام شرکت‌های دولتی است.
- کوچک کردن دولت و افزایش تصدی‌گری مردمی: با کاهش نقش دولت در اقتصاد و واگذاری مدیریت شرکت‌های دولتی به مردم، هدف آن است که مشارکت عمومی در اداره اقتصاد افزایش یابد.
- توزیع متعادل ثروت و درآمد: یکی از اهداف مهم این برنامه توزیع عادلانه‌تر ثروت و درآمد در سطح کشور است.
- گسترش سهم بخش تعاون در کشور: این برنامه به دنبال تقویت بخش تعاون و افزایش سهم آن در اقتصاد کشور است.
این اهداف نه تنها به افزایش کارآیی اقتصادی و خصوصی‌سازی کمک می‌کنند، بلکه به کاهش فقر و بهبود وضعیت اقتصادی اقشار آسیب‌پذیر جامعه نیز کمک می‌کنند. این برنامه به نوعی تلاشی برای ایجاد تعادل بیشتر در توزیع ثروت و قدرت در جامعه است.
مشمولین سهام عدالت
مشمولان سهام عدالت، که تعداد آنها تقریبا بیش از 49 میلیون نفر است، شامل گروه‌های مختلف از جامعه ایران هستند. این برنامه با هدف پشتیبانی از اقشار کم درآمد و آسیب‌پذیر راه‌اندازی شد و گروه‌های زیر را در بر می‌گیرد:
- روستاییان و عشایر: این گروه به دلیل دسترسی محدود به فرصت‌های اقتصادی و منابع مالی، از مشمولان اصلی سهام عدالت هستند.
- زنان سرپرست خانوار: این گروه از جامعه به دلیل چالش‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی که با آن روبرو هستند، به طور خاص در این برنامه مورد توجه قرار گرفته‌اند.
- کارگران فصلی ساختمان‌ها: این گروه که اغلب دارای درآمد نامنظم و پایین هستند، نیز جزو مشمولان سهام عدالت به شمار می‌روند.
- کارمندان: برخی از کارمندان، به‌ویژه آن‌هایی که در بخش‌های دولتی کار می‌کنند، نیز می‌توانند جزء مشمولان سهام عدالت باشند.
- سایر اقشار مشمول: در مراحل مختلف، گروه‌های دیگری از جامعه نیز ممکن است به عنوان مشمولان این طرح شناسایی و در آن شرکت کنند.
سهام عدالت به این گروه‌ها واگذار شده تا به آنها کمک کند تا از منافع اقتصادی و درآمدی شرکت‌های دولتی بهره‌مند شوند و در نتیجه وضعیت اقتصادی خود را بهبود بخشند. این برنامه بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر دولت برای کاهش فقر و توزیع عادلانه‌تر ثروت در جامعه است.
سهام عدالت شامل ما می‌شود یا نه ؟
برای فهمیدن اینکه آیا شما مشمول این سهام هستید یا خیر، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:
- بازدید از وب‌سایت samanese.ir: این وب‌سایت لیستی از افراد مشمول دریافت سهام عدالت را ارائه می‌دهد. اطلاعات هویتی و اصلاحات شناسانامه‌ای افراد تا دی ماه ۱۳۹۵ از سازمان ثبت احوال کشور اخذ و در این سایت درج شده‌اند.
- جستجوی نام در سامانه: برای تعیین شمولیت در این سهام، باید نام متقاضی در سامانه samanese.ir موجود باشد. اگر نام شخص در این سایت مشاهده شود، به این معناست که وی مشمول سهام عدالت محسوب می‌شود.
- توجه به وضعیت تغییرات شخصی و خانوادگی: تغییر وضعیت افراد و خانوارها (مانند تغییر در وضعیت اقتصادی یا مکان زندگی) تاثیری در شمولیت سهام عدالت ندارد. به عنوان مثال، اگر خانوارهای روستایی یا مددجویان کمیته امداد خمینی (ره) در گذشته ثبت‌نام شده‌اند، حتی اگر دیگر جزو آن اقشار نباشند، همچنان سهامدار شناخته می‌شوند.
- توجه به ممنوعیت خرید و فروش سهام عدالت: خرید و فروش برگه سهام عدالت و انتقال مالکیت آن ممنوع است.
- ثبت نام در سامانه سجام: مشمولانی که به طور قطعی در سامانه سجام ثبت نام کرده‌اند، به عنوان این دارندگان سهام شناخته می‌شوند.
- عدم امکان ثبت نام جدید: طبق گزارش پایگاه رسمی اطلاع رسانی سهام عدالت، هیچ مجوز قانونی برای ثبت نام و تخصیص سهام به اشخاص جدید وجود ندارد و هیچ سهامدار جدیدی به لیست مشمولان اضافه نخواهد شد.
به خاطر داشته باشید که اطلاعات به‌روز مربوط به وضعیت سهام عدالت و مشمولان آن را می‌توانید از منابع رسمی و معتبر دریافت کنید. اگر شکی در مورد وضعیت سهام خود دارید، می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت‌های مربوطه یا مشورت با کارشناسان مالی اطلاعات دقیق‌تری به دست آورید.
استعلام وضعیت سهام عدالت
برای استعلام وضعیت سهام خود، شما می‌توانید از مراحل زیر پیروی کنید:
- ورود به وب‌سایت [samanese.ir](http://samanese.ir/): این سایت مرجع رسمی برای استعلام این سهام است.
- وارد کردن کد ملی و پر کردن اطلاعات شخصی: پس از ورود به سایت، شما باید کد ملی خود و سایر اطلاعات مورد نیاز را وارد کنید.
- مشاهده برگه سهام: در صورتی که مشمول سهام عدالت باشید، برگه سهام خود را می بینید.
برگه سهام شامل اطلاعات زیر است:
- ارزش سهام تخصیصی اولیه: ارزش سهام اختصاص یافته با توجه به تعداد اعضای خانوار.
- مجموع مبالغ دریافت شده توسط دولت از محل سود سهام: کل مبلغ سودی که تا تاریخ صدور صورت وضعیت برای سهام شما ایجاد شده است.
- سود پرداخت شده نقدی: مبلغ سودی که به صورت نقدی به شما پرداخت شده است.
- ارزش اقساط تسویه شده: مبلغی که به عنوان اقساط شما محاسبه شده است.
- بهره‌مندی از تخفیف دو دهک اول: مبلغ تخفیفی که به دو دهک اول تعلق گرفته است.
- باقی‌مانده ارزش اولیه سهام تخصیصی: مبلغ باقی‌مانده از ارزش اولیه سهام که هنوز پرداخت نشده است.
- دارایی مشمول (ارزش اسمی سهام متعلق به مشمول): مبلغ سهامی که اقساط آن پرداخت شده و به شما تعلق دارد.
همچنین، شما می‌توانید با شماره مرکز پشتیبانی مرکز سهام عدالت به شماره ۸۳۳۳۸ تماس بگیرید که به صورت ۲۴ ساعته پاسخگوی سوالات شما خواهد بود.
شرکت هایی که به طرح سهام عدالت واگذار شده اند
طرح توزیع سهام عدالت در ایران شامل سهام 49 شرکت مختلف است که ترکیبی از شرکت‌های بورسی و غیر بورسی می‌باشد. این شرکت‌ها در بخش‌های مختلف اقتصادی فعالیت دارند و از طریق این طرح، سهام آنها به مردم واگذار شد. به طور کلی، این 49 شرکت شامل 36 شرکت بورسی و 13 شرکت غیر بورسی هستند.
شرکت‌های بورسی و غیر بورسی درگیر در این طرح از صنایع و بخش‌های متنوعی مانند بانک‌ها، بیمه، پتروشیمی، فولاد، مخابرات، خودروسازی، معدنی، و دیگر بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران هستند. این تنوع در شرکت‌ها به معنای پراکندگی ریسک و امکان بهره‌مندی از فرصت‌های سودآوری در بخش‌های مختلف اقتصادی است.
از آنجایی که این طرح با هدف توزیع عادلانه ثروت و کاهش فقر و همچنین کاهش سهم دولت در بنگاه‌های بزرگ اقتصادی ایجاد شد، واگذاری سهام این شرکت‌ها به شهروندان نقش مهمی در تحقق این اهداف دارد.
لیست دقیق شرکت‌های مربوطه و جزئیات بیشتر درباره هر یک از آنها معمولاً در وب‌سایت‌های رسمی مرتبط با این سهام یا از طریق منابع خبری معتبر قابل دسترسی است. برای کسب اطلاعات دقیق و به‌روز در مورد این شرکت‌ها، بهتر است به این منابع مراجعه شود.
سود سهام عدالت
برای دریافت سود سهام عدالت در ایران، دارندگان سهام باید مراحل زیر را انجام دهند:
- ثبت‌نام در سامانه سجام: دارندگان سهام عدالت باید ابتدا در سامانه سجام (سامانه جامع اطلاعات مشتریان) ثبت‌نام کنند. این سامانه به منظور مدیریت و ارائه خدمات به سهامداران طراحی شده است.
- ثبت اطلاعات شناسایی و بانکی: در هنگام ثبت‌نام یا به‌روزرسانی اطلاعات در سامانه سجام، مهم است که دارندگان این سهام اطلاعات شناسایی دقیق و اطلاعات بانکی خود را وارد کنند.
- ثبت شماره شبا: یکی از مهم‌ترین اطلاعاتی که باید در سامانه ثبت شود، شماره شبای بانکی است. شبا (شماره حساب بانکی ایران) یک شماره حساب استاندارد بین‌المللی است که برای انجام تراکنش‌های مالی استفاده می‌شود.
- توجه به وضعیت شماره شبا: در صورتی که شماره شبا ثبت نشده باشد یا دارای مشکل باشد، سود سهام به حساب واریز نمی‌شود و به صورت بستانکار باقی خواهد ماند.
بنابراین، برای دریافت سود سهام عدالت، ضروری است که دارندگان سهام فرآیند ثبت‌نام در سامانه سجام را کامل کنند و اطلاعات بانکی دقیق خود را ارائه دهند. این فرآیند اطمینان می‌دهد که سود سهام به صورت موثر و بدون تاخیر به حساب بانکی مربوطه واریز می‌شود.
فروش و یا آزاد سازی سهام عدالت
فروش این سهام در ایران بستگی به روش انتخابی دارندگان سهام دارد ، روش مستقیم یا غیرمستقیم. در ادامه، هر دو روش و شرایط فروش سهام در هر یک از این روش‌ها توضیح داده شده است:
روش مستقیم سهام عدالت
- مدیریت مستقل: در این روش، سهامداران به طور مستقیم مدیریت سبد سهام خود را برعهده دارند.
- مکان فروش در بورس: این روش به سهامداران امکان می‌دهد که سهام خود را در بورس به فروش برسانند.
- محدودیت‌های فروش: ابتدا قرار بود حدود 30% از بخش بورسی سهام عدالت قابل فروش باشد، اما به دلیل مشکلاتی مانند حجم بالای درخواست‌های فروش، محدودیت‌هایی در این زمینه ایجاد شد.
روش غیرمستقیم سهام عدالت
- مدیریت توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری استانی: در این روش، سهام عدالت به حساب صندوق‌های سرمایه‌گذاری استانی واریز می‌شود.
- عدم امکان دخل و تصرف مستقیم: دارندگان سهام در این روش نمی‌توانند مستقیماً در سهام خود دخل و تصرف کنند.
- دریافت سود: سهامداران فقط می‌توانند سود سهام خود را در فواصل زمانی معین دریافت کنند.
- مشکلات موجود: در حال حاضر، نمادهای سهام عدالت استانی با مشکلاتی مواجه هستند که بر معاملات آنها در بازار سرمایه تأثیر گذاشته است.
به طور کلی، به نظر می‌رسد که فروش سهام عدالت، به ویژه به روش مستقیم، با چالش‌ها و محدودیت‌هایی مواجه است. دارندگان سهام باید از آخرین قوانین و مقررات مربوط به فروش این سهام آگاه باشند و برای اطلاعات دقیق‌تر و به‌روزتر به منابع رسمی مراجعه کنند.
آزادسازی سهام عدالت
آزادسازی سهام عدالت در ایران به معنای انتقال مسئولیت و مدیریت سهام از سازمان خصوصی‌سازی به دارندگان سهام است. این فرآیند با اهداف زیر انجام شد:
- مالکیت مستقیم دارندگان سهام: آزادسازی به این معناست که دارندگان سهام عدالت می‌توانند به طور مستقیم مالکیت و مدیریت سهام خود را در دست بگیرند. این امر به آنها امکان می‌دهد تا در تصمیم‌گیری‌های مربوط به سهام خود نقش داشته باشند.
- انتخاب روش سهامداری مستقیم: در این فرآیند، سهامداران می‌توانند در سامانه سهام عدالت روش «سهامداری مستقیم» را انتخاب کنند. این انتخاب به آنها اجازه می‌دهد تا خودشان مدیریت سهام خود را بر عهده بگیرند و در صورت تمایل، سهام خود را در بورس به فروش برسانند.
- افزایش اختیارات سهامداران: آزادسازی سهام عدالت اختیارات سهامداران را افزایش می‌دهد، به این معنا که آنها می‌توانند در مورد فروش، نگهداری یا دیگر جنبه‌های مرتبط با سهام خود تصمیم‌گیری کنند.
- دسترسی به بازار بورس: آزادسازی همچنین به معنای دسترسی دارندگان سهام به بازار بورس و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در آن است. این امر می‌تواند به افزایش سرمایه‌گذاری و تنوع‌بخشی به سرمایه‌گذاری‌های افراد کمک کند.
آزادسازی سهام عدالت گام مهمی در جهت افزایش مشارکت مردمی در اقتصاد و ایجاد فرصت‌های جدید برای سهامداران در مدیریت دارایی‌های خود محسوب می‌شود. این اقدام به دارندگان سهام اجازه می‌دهد تا به طور فعال‌تری در فرآیندهای اقتصادی شرکت کنند و از مزایای مالکیت سهام بهره‌مند شوند.
خرید و فروش سهام عدالت در بورس
خرید و فروش سهام عدالت در بورس ایران دو روش مختلف دارد: مستقیم و غیرمستقیم. در ادامه به توضیح هر یک از این روش‌ها و نحوه فروش سهام در هر روش می‌پردازیم:
روش مستقیم:
- دسترسی به ۳۶ شرکت بورسی: از مجموع ۴۹ شرکت موجود در سبد سهام عدالت، ۷۰ درصد آنها (یعنی ۳۶ شرکت) در بورس حضور دارند و سهام آنها قابل معامله است.
- تصمیم‌گیری درباره فروش تک تک سهام: سهامدارانی که روش آزادسازی مستقیم را انتخاب کرده‌اند، باید درباره فروش تک تک سهام این ۳۶ شرکت تصمیم بگیرند.
- معامله در بازار بورس و فرابورس: خرید و فروش سهام در این روش در بازار بورس و فرابورس صورت می‌گیرد.
فرآیند فروش سهام عدالت پس از آزادسازی و انتخاب روش سهامداری مستقیم به شرح زیر است:
1. انتخاب روش سهامداری مستقیم
- ورود به سامانه سهام عدالت: دارندگان سهام عدالت باید وارد سامانه سهام عدالت شوند. این کار معمولاً از طریق یک لینک مخصوص در وب‌سایت سهام عدالت انجام می‌شود.
- انتخاب روش سهامداری مستقیم: پس از ورود به پنل خود در سامانه، دارندگان سهام باید گزینه «روش سهامداری مستقیم» را انتخاب کنند.
2. انتخاب کارگزاری و ثبت درخواست فروش
- انتخاب کارگزاری: دارندگان سهام باید یک کارگزاری را به عنوان کارگزار فروش سهام خود انتخاب کنند. کارگزاری‌های مختلف بسترهای لازم برای مشاهده دارایی سهام عدالت و ثبت درخواست فروش را فراهم کرده‌اند.
- ثبت‌نام در سامانه سرمایه‌گذاری کارگزاری: افرادی که روش «سهامداری مستقیم» را انتخاب کرده‌اند و شماره موبایل به نام خودشان دارند، می‌توانند در سامانه سرمایه‌گذاری کارگزاری مورد نظر خود ثبت‌نام کنند.
- ارسال سفارش فروش: پس از ثبت‌نام در سامانه کارگزاری، می‌توانند سفارش فروش خود را ارسال کنند.
- مشخص کردن تعداد سهام برای فروش: در بخش مربوطه، تعداد سهامی را که قصد فروش آن را دارید وارد کنید. توجه داشته باشید که می‌توانید تا سقف ۶۰ درصد از ارزش کل دارایی خود را به فروش برسانید.
3. زمانبندی فروش و واریز وجه
- زمان انجام سفارش: اگر دستور فروش را تا قبل از ساعت ۱۴:۰۰ هر روز ثبت کنید، سفارش شما در روز کاری بعدی در بازار عرضه می‌شود.
- واریز وجه: در صورت انجام سفارش فروش، وجه حاصل از فروش دو روز کاری بعد به حساب شما واریز می‌گردد. پس از ثبت سفارش فروش، در صورتی که کارگزاری موفق به فروش دارایی شما شود، تقریباً ۳ روز کاری طول می‌کشد تا وجه به حساب بانکی شما واریز شود.
4 . تعیین مبلغ واریزی
متغیر بودن قیمت‌ها: مبلغ واریزی به حساب شما بستگی به قیمت‌های بازار در زمان فروش دارد. به عنوان مثال، اگر ارزش دارایی شما بیست میلیون تومان باشد و ۶۰ درصد آن فروخته شود، حدود دوازده میلیون تومان به حساب شما واریز خواهد شد، اما این مبلغ می‌تواند بسته به نوسانات بازار تغییر کند.
توجه داشته باشید که این روند و اعداد ممکن است بسته به تغییرات قوانین و شرایط بازار متغیر باشد. بنابراین، همیشه بهتر است از آخرین اطلاعات و دستورالعمل‌های منتشر شده توسط سامانه سهام عدالت و کارگزاری‌های معتبر پیروی کنید.
روش غیرمستقیم:
- عدم محدودیت برای فروش: سهامدارانی که روش آزادسازی غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند، محدودیتی برای فروش سهام خود ندارند.
- کمک از بانک‌ها برای فروش: در این روش، سهامداران می‌توانند از بانک‌ها کمک بگیرند تا سهام آنها براساس وضعیت بازار سرمایه و میزان عرضه و تقاضای سهام در عرض یک یا چند روز فروخته شود.
- واریز مبلغ به حساب مشمولان: پس از فروش سهام، مبلغ حاصل از فروش به حساب سهامداران واریز خواهد شد.
توصیه کارشناسان:
کارشناسان مجرب این حوزه معمولاً انتخاب روش مستقیم و نفروختن این سهام را توصیه می‌کنند. این توصیه معمولاً بر اساس تحلیل‌های بازار و ارزش بلندمدت سهام عدالت است.
به یاد داشته باشید که تصمیم‌گیری در مورد خرید و فروش سهام باید بر اساس اطلاعات دقیق و به‌روز بازار سرمایه و توصیه‌های کارشناسان مالی باشد. این تصمیم‌ها باید با در نظر گرفتن شرایط شخصی و اهداف سرمایه‌گذاری هر فرد انجام شود.
سهام عدالت متوفیان
در مورد سهام عدالت متوفیان و نحوه استفاده بازماندگان از سود و مزایای این سهام، فرآیند زیر باید دنبال شود:
-
مراجعه به دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت
- مراجعه وراث: وراث قانونی متوفی باید به یکی از دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت مراجعه کنند.
- تکمیل و امضای تقسیم‌نامه: وراث باید تقسیم‌نامه سهام عدالت را تکمیل و امضا کنند.
-
تامین مدارک لازم
- کد ملی و تاریخ تولد متوفی: اطلاعات شناسایی فرد فوت شده نیاز است.
- اصل کارت ملی وراث قانونی: وراث باید کارت ملی خود را به همراه داشته باشند.
- اصل گواهی حصر وراثت: این مدرک برای اثبات ارتباط قانونی وراث با متوفی مورد نیاز است.
- شماره شبای بانکی وراث: برای واریز وجوه نقدی از فروش سهام.
- نشانی و کدپستی محل اقامت یکی از وراث: برای ثبت اطلاعات تماس و ارسال مدارک.
-
توجه به حضور تمام وراث
لزوم حضور کلیه وراث: تمامی وراث قانونی باید نسبت به تامین مدارک لازم و امضای تقسیم‌نامه اقدام کنند.اگر حتی یکی از وراث حاضر نشود یا مدارک لازم را ارائه ندهد، فرآیند فروش و تقسیم سهام متوقف خواهد شد.
فرآیند تقسیم و فروش سهام عدالت متوفیان به دقت و حضور کامل وراث نیاز دارد. بهتر است وراث قبل از مراجعه به دفاتر پیشخوان، کلیه مدارک لازم را آماده کرده و از پیش با دفتر پیشخوان هماهنگی‌های لازم را انجام دهند تا فرآیند به روانی و بدون مشکل پیش رود.
آیا همچنان امکان ثبت نام سهام عدالت وجود دارد ؟
متاسفانه امکان ثبت نام جدید برای سهام عدالت وجود ندارد. دوره مجاز برای ثبت نام در طرح این سهام در ایران از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۴ بوده است و پس از پایان این بازه زمانی، ثبت نام جدیدی برای این طرح انجام نمی‌شود.
این بدان معناست که اشخاصی که تاکنون برای سهام عدالت ثبت نام نکرده‌اند، دیگر نمی‌توانند به عنوان دارندگان جدید این سهام شناخته شوند و از مزایای آن بهره‌مند شوند. این محدودیت بخشی از قوانین و مقررات مربوط به اجرای این طرح است.
