بازار بورس در چند سال اخیر توانسته است بسیاری از سرمایه های سرگردان مردم و یا حتی سرمایه‌هایی که در بخش‌های دیگر قرار داشت را به سمت خود بکشاند تا بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد، شما این امکان را دارید تا از میان سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف و از بین بازارهای سرمایه گذاری که در کشور وجود دارد یکی از آن ها را انتخاب کرده و سرمایه خود را در آن بازار قرار دهید. اما باید این نکته را مورد توجه قرار دهید که بازارهای مالی علی‌الخصوص بازار بورس به دلیل داشتن پیچیدگی‌های خاص به خود و همینطور ریسک پذیر بودن می‌بایست که با تخصص کامل و همینطور دانش کافی مورد بررسی قرار گیرد تا مبادا سرمایه‌ای که طی سالیان طولانی جمع آوری شده است در مدت کوتاهی از بین برود. جالب است بدانید که این بازارها توسط بخش‌های مختلفی چه دولتی و چه خصوصی مورد ارزیابی قرار میگیرد تا فعالیت‌های آن در حوزه و دایره قانون انجام بپذیرد. یکی از این محدودیت ها در بخش دامنه نوسان قیمت سهم‌ها می‌باشد که از قضا دارای اهمیت بسیار زیادی نیز هست. سؤالی که ممکن است برای بسیاری پیش بیاید این است که دامنه نوسان چیست؟ و چه کاربردی دارد؟ در ادامه با ما باشید تا بیشتر درباره این موضوع با شما بحث کنیم.
تعریف مرسوم دامنه نوسان در بازار بورس تهران عبارت است از: بر اساس آیین‌نامه بازار معاملات تهران، دامنه نوسان قیمت ، پایین ترین تا بالا ترین قیمتی است که در آن دامنه طی یک یا چند جلسه معاملات بورس ،قیمت میتواند بالا و پایین شود.
دامنه نوسان به زبان ساده و عوامل مؤثر بر آن
این عامل یا همان دامنه نوسان شاخصه‌ای است که از ابتدای شروع فعالیت‌های بازارهای مالی و معاملاتی سهام در تمامی دنیا مورد توجه قرار گرفت و اعمال گردید. این عامل برای کنترل نوسانات شاخص بازارهای مالی مورد استفاده قرار میگیرد که دارای اهمیت بسیار بالایی می‌باشد. در بازارهای سرمایه به دلیل جلوگیری به هم ریختگی و به نوعی تداخل در عرضه و تقاضا قوانین و مقرراتی وجود دارد که تمامی آنها کمک می‌کند تا بازارهای مالی از افسار گسیختگی و هرج و مرج به دور باشند. بر همین اساس دامنه مجاز نوسان و همینطور استاپ لاس‌ها یا توقف معاملات و دیگر ابزارهایی که در اختیار شما است سبب میشود تا معامله کردن در این بازارها بیش از پیش ساده و سهل باشند. نکته‌ای که وجود دارد این است که دامنه مجاز نوسان سهام به عنوان یکی از شاخص‌ها و عوامل مهم در این بازار که در جهت کنترل نوسان قیمت سهم و برای کاهش تلاطم بازار و جلوگیری از تصمیمات هیجانی سهام داران در نظر گرفته شده است توانسته است کارکرد بسیار موفقیت آمیزی نیز داشته باشد. این بدان معنا است که قیمت‌ها در طول روزهای معاملاتی مجاز به نوسان در بین میزان مشخصی از قیمت می‌باشد که این امر سبب میشود تا از بروز رفتارهای هیجانی و شکست کف و سقف‌های قیمتی در بازار جلوگیری به عمل بیاید.
موضوعی که درباره بازار سرمایه میتواند بسیار حائز اهمیت و قابل‌تأمل باشد این است که در بعضی از روزهای خاص و تعیین شده این بازار از قوانینی که درباره نوسانات قیمت گفته شد پیروی نمی‌کند.
- بازگشایی سهم‌ها بعد از برقراری جلسه فوق‌العاده برای کاهش یا افزایش سرمایه
- در صورت ۲۰ درصد افزایش سهم در زمان بازگشایی بعد از اعلام افزایش و یا کاهش سود سهم
- در روز بعد از مجمع عمومی برای تقسیم سودها
نکته: بد نیست این نکته را در نظر داشته باشید که شرکت‌هایی که مدتی است نمادهای آنها متوقف شده است پس از بازگشایی نماد شامل دامنه نوسان نمی‌شوند. ممکن است برای شما سؤال پیش بیاید که علت آن چیست که باید گفت به دلیل آنکه اطلاعات مهمی که نماد شرکت به خاطر آن متوقف شده است امکان دارد تأثیری بیشتر از دامنه نوسان از پیش مشخص شده بر قیمت سهام داشته باشد. که اگر چنین حالتی اتفاق بیافتد طبیعی است که بر اساس حراج باید اجازه داده شود تا اطلاعات تأثیر واقعی خود را بر مقدار عرضه و تقاضا و در انتها قیمت سهم‌ها بگذارد.
پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله چه عواملی بر قیمت عرضه و تقاضا تاثیر میگذارند؟ نیز مطالعه نمایید.
توضیحاتی درباره روزهای استثنا
می‌توان گفت در روزهایی که در بالا به آنها اشاره کردیم سهم ها خرید و فروش می‌شوند اما بدون نوسان قیمت. باید توجه داشت که دامنه نوسان بازار پایه در سه تابلوی مختلف که با رنگهای زرد و نارنجی و قرمز مشخص شده اند معامله می‌شوند که به ترتیب دامنه نوسانات در آنها با توجه به رنگ‌هایشان متفاوت می‌باشد به طور مثال در روز اول دامنه معاملات در تابلو زرد با سه درصد + یا – معامله میشود، در تابلو نارنجی این میزان کمی متفاوت بوده و با نوساناتی به اندازه‌ی ۲ درصد + و – معامله میشود و در تابلویی با پایه‌ی قرمز تنها با ۱ درصد + یا – مورد خرید و فروش قرار میگیرد. نکته‌ای که وجود دارد این است که در صورت وجود تقاضا برای خرید یا فروش در سهم‌های بازار پایه به مدت سه روز پشت سر هم درصدها بر روی تابلویی که در بالا درباره آن صحبت کردیم اندکی متفاوت خواهد بود و به هرکدام از تابلوهای زرد و نارنجی میزان دو درصد اضافه میشود و به تابلوی قرمز ۱ درصد اضافه میشود که این یعنی به ترتیب برای تابلوهای زرد و نارنجی و قرمز درصدهای ۵ و ۴ و ۲ را مشاهده خواهیم کرد.
سهام حق تقدم
زمانی که یک شرکت افزایش سرمایه می‌دهد که در مطلبی دیگر به آن پرداختیم به همان اندازه میزان سهام آنها نیز افزایش پیدا می کند. زمانی که تعداد سهام‌ها افزایش پیدا می‌کنند در حالت عادی و بر اساس روال عادی این حالت ایجاد میشود که مالکیت کسانی که قبل از افزایش سرمایه نسبت به خرید سهام شرکت مورد نظر اقدام کرده بودند به همان نسبتی که سهام اضافه شده است، مالکیت آنها کم میشود. از همین رو بر اساس قوانینی که در کتاب تجارت نوشته شده است بعد از افزایش سرمایه برای کسانی که از قبل سهام دار بوده‌اند این حق محفوظ است که قبل از آنکه بتوانند از افزایش سهام جدید سهمی داشته باشند آنها می‌توانند آنها را خریداری نمایند. به این نوع سهام سهام حق تقدم نیز گفته میشود.
آشنایی بیشتر با حق تقدم
این را در نظر بگیرید که موسسه یا شرکتی که به میزان ۲۰ درصد افزایش سرمایه می‌دهد با توجه به یکی از روش‌‌های افزایش سرمایه که در جای دیگر درباره آن بحث کردیم. به دنبال آن تعداد سهام موسسه مورد نظر نیز به همان اندازه افزایش پیدا می کند. حالا در نظر داشته باشید که شما میزان ۱۰۰ سهم از این شرکت یا موسسه را قبل از افزایش سرمایه خریداری کرده بودید. در صورتی که این موسسه افزایش سرمایه بدهد و در تعداد سهام شما تغییری حاصل نشود میزان سهم شما خودکار در شرکت نسبت به حالت قبل از افزایش سرمایه توسط شرکت کاهش پیدا خواهد کرد. بر همین اساس برای این منظور که درصد مالکیت شما بدون تغییر باقی بماند شرکت این حق را به شما خواهد داد که به نسبت درصد افزایش سرمایه حق تقدم در خرید سهام جدید منتشر شده را برای شما قائل باشد در نتیجه شما به میزان ۲۰ درصد از میزان سهامی که به تازگی و بعد از افزایش سرمایه به شرکت اضافه شده است سهام حق تقدم خواهید داشت و می‌توانید نسبت به خریداری آن اقدام نمایید. در ادامه با ما باشید تا به دامنه نوسان حق تقدم بپردازیم.
دامنه نوسان حق تقدم
به هر میزان که برای سهام عادی دامنه نوسان در نظر گرفته شده است برای سهام حق تقدم این میزان می‌بایست ضربدر دو شود به عبارتی خرید و فروش نماد سهام حق تقدم دو برابر سهام عادی در نظر گرفته میشود. به عبارتی نماد سهام حق تقدم در زمانی که بازار معاملاتی یعنی بورس در حال فعالیت است این امکان و توانایی را دارد تا به اندازه + ده درصد و – ده در صد نسبت به قیمت‌هایی که در روز گذشته بسته شده است تغییر کند. این بدان معنی است که اگر قیمت شرکت الف در روز قبل با عدد ۱۰۰۰ ریال برای هر سهم بسته شده است در روز بعدی میتواند به اندازه‌ی ۱۰۰ ریال افزایش برای هر سهم و ۱۰۰ ریال کاهش برای هر سهم را به ثبت برساند. در نتیجه کسانی که اقدام به خرید و فروش سهام حق تقدم می‌کنند باید با مدیریت ریسک آشنایی کامل داشته باشند تا بتوانند با آگاهی کامل نسبت به خرید و فروش آن اقدام کنند تا مبادا سرمایه آنها از بین برود.
وقت آن رسیده به دامنه نوسان در بورس کشورهای دیگر بپردازیم
دامنه نوسان در بورس یکی از ابزارهایی است که از آن برای جلوگیری رفتارهای هیجانی سهامداران برای خرید یا فروش سهامی مورد استفاده قرار میگیرد. به این صورت که ممکن است در اثر شنیدن اخبار یا اتفاقی عده‌ای از سهامداران سهام شرکت خاصی را خرید و فروش کنند در نتیجه امکان دارد این سیگنال ها سبب افزایش یا کاهش جهشی در قیمت‌ها شود که از همین رو سبب میشود تا بازار با نوسانات زیادی رو به رو باشد که بسیاری از آنها هیجانی است. از همین رو بر آن دیدم تا اطلاعاتی درباره دیگر بورس‌ها و همینطور دامنه نوسان بورس نیویورک و دیگر شهرهای جهان در اختیار شما قرار دهیم. بازار بورس توکیو دامنه نوسان بسیار زیادی دارد و این دامنه از ۱۰ تا ۶۰ درصد متغیر است که می‌توان آن را یکی از بازارهایی در نظر گرفت که این دامنه را تا حد بسیار زیادی باز در نظر گرفته اند سایر کشورهای شرق آسیا که سهامداران در بازارهای مالی عملکرد آزدانه تری برخوردار هستند مانند مالزی و فیلیپین نیز از چنین درصدهایی برخورد هستند مانند بازار بورس کوالالامپور نیز از دامنه نوسان ۳۰ درصدی در معاملات خود استفاده می‌کند. در بازارهای مالی اروپا این عدد تا حدی به تعادل می رسد و از ۵ درصد تا ۲۰ درصد متغیر است به طور مثال در کشور فرانسه که از اقتصاد قوی برخوردار است و یکی از بزرگترین اقتصادها در جهان به شمار می‌آید شما با دامنه نوسان ۱۰ تا ۲۰ درصدی رو به رو خواهید بود که این میزان در کشور مانند فنلاند به عدد ۱۵ درصد می‌رسد. اما اگر می‌خواهید هیچ عامل خارجی و ابزاری نتواند جلوی صعود یا سقوط یک شبه‌ی شما را بگیرد بهتر است سری به نیویورک بزنید زیرا دامنه نوسان بورس نیویورک صفر است و به عبارتی هیچ ابزاری نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد و شما دامنه نوسان نامحدود را تجربه می‌کنید. چنین حالتی را نیز در یونان و همینطور برزیل نیز می‌توانید داشته باشید. در بازار بورس ایران نیز حداقل و حداکثر میزان نوسان نیز در سهام عادی ۱ تا پنج درصد است.
افشای اطلاعات گروه الف و ب
یکی از مهم ترین عواملی که شما را میتواند در تحلیل بازارهای مالی کمک و همیاری کند افشای اطلاعات گروه‌های الف و ب می‌باشد. به دست آوردن اطلاعاتی که دارای اهمیت بالایی هستند به شما کمک می‌کند تا بتوانید تصمیمات بهتری بگیرید. این اطلاعات یکی از مهمترین نکات بازار سهام در تمامی دنیا به شمار می‌آید که به طور کلی در دو بخش مورد توجه سهامداران قرار میگیرد. این موارد در بازارهای مالی علی‌الخصوص بازارهای بورس از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر روی میزان عرضه و تقاضا و به دنبال آن قیمت‌هایی است که سهام در آن رنج‌ها(بازه‌ها) خرید و فروش میشود. شما در هر روز در هر منطقه جغرافیایی که زندگی می‌کنید امکان دارد با اخبار و عوامل تأثیر گذار بسیاری رو به رو شوید که تمامی این موارد در قیمت‌ها و همینطور سهام‌هایی که خرید و فروش میشود تاثیر می‌گذارد.
اینکه اطلاعات سریع در اختیار شما قرار بگیرد بسیار اهمیت دارد زیرا شما از آنچه که درباره یک موسسه و یا یک شرکت رخ می‌دهد با خبر خواهید شد از همین رو می‌توانید تصمیماتی مبتنی بر واقعیت‌های موجود اتخاذ نمایید که این کار در حفظ و یا از دست رفتن سرمایه میتواند بسیار حائز اهمیت باشد. پس نتیجه می‌گیریم که خود را در بازارهای مالی باید آپ دیت و به روز نگه داریم.
ساختار بازار فرابورس
بازار فرابورس از چهار بازار تشکیل شده است که به یکی از آنها که بازار پایه بود، پرداخته‌ایم و سه بازار دیگر باقی می‌ماند که با نام‌های بازار اول و دوم سوم تقسیم بندی می‌شوند.
نکاتی درباره بازار اول
در این بازار سهام موسسه‌ها و واحدهایی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری در آنها قرار دارد مورد معامله قرار می‌گیرند. دامنه نوسان فرابورس در بازار اول ۵ درصد بدون در نظر گرفتن حجم مبنا می‌باشد.
نکاتی درباره بازار دوم
این بازار فرابورس تنها شامل سهام شرکت‌هایی می شود که سهم آنها سهامی عام می‌باشد. نکته ای که ممکن است در این بازار توجه را به خود جلب کند قرار گرفتن سهام شرکتهای زیان‌ده می‌باشد که در کنار آنها نیز شرکتهای تازه تأسیس و آنهایی که می‌‌خواهند از سهامی عام به سهامی خاص تبدیل شوند در این بازار قرار می‌گیرند.
نکاتی درباره بازار سوم
در آخر نیز بازار سوم قرار دارد که بازار عرضه محلی برای آن دسته از سهام هایی است که در فرابورس نمی‌توانند عرضه شود.
صندوق های قابل معامله در بورس
این صندوق ها که با نام ETF نیز شناخته می‌شوند. نوعی از صندوق های سرمایه گذاری می‌باشند که از سهام های بسیار زیاد و همینطور متنوعی در صنعت‌های مختلف تشکیل شده اند و سهم‌های آن در طول روز مانند دیگر سهام‌ها در بازار معامله می‌شوند و ساختاری شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند. از مزیت‌های آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- خرید و فروش آنلاین واحدهایی که در صندوق وجود دارد.
- سرعت در معامله.
- نقد شوندگی بالا
- معافیت‌های مالیاتی
این موارد تنها بخشی از مزایای این صندوق‌ها می‌باشد.