افزایش سرمایه از محل صرف سهام چیست؟ 

در چند سال اخیر در کشور ما ایران بحث سرمایه گذاری در بازارهای مالی به خصوص بازار بورس تا حد بسیار زیادی شدت گرفته است و افراد بسیاری را ترغیب کرده است تا دارای‌های خود را از بنگاه‌های دیگر سرمایه گذاری مانند بانک‌ها بیرون کشیده و آنها را در بازارهایی مانند بازار بورس قرار دهند. مطلبی که قرار است در این مقاله به آن بپردازیم یک سوال کلیدی است که ممکن است افراد بسیاری که تازه وارد این بازار شده‌اند از خود بپرسند، که افزایش سرمایه از محل صرف سهام چیست ؟ اما در ابتدا لازم است که مطلبی کلی درباره سهم و سهام برای شما عزیزان توضیح دهیم.با ما همراه باشید.

سهم چیست ؟

به میزان سرمایه و دارایی که مدیر یا مدیران و صاحبان یک شرکت برای شروع فعالیت‌های اقتصادی خود وارد شرکت کرده و به وسیله‌ آن فعالیت‌های خود را آغاز می‌کنند سهام می‌گویند. حال اگر تمامی این آورده و سرمایه اولیه را به همراه هر آنچه که جزء دارایی‌های آن شرکت به حساب می‌آید را تقسیم بر اعدادی مشخص کنیم، سهم به وجود می‌آید. همانطور که می‌دانید سهام دارای دو نوع است یک سهام عادی و دیگری سهام ممتاز.  که نوع دوم در ایران ارائه نمی‌شود زیرا تعهدات خاصی را برای شرکت‌ها و صاحبان کسب و کار به وجود می‌آورد که ممکن است برای آنها چندان مطلوب نباشد. اما سهام عادی همان تقسیم کردن دارایی‌های شرکت به تعدادی مشخص و به فروش رساندن آن در بازار سرمایه است.

صرف سهام چیست ؟

ممکن است برای بسیاری از عزیزانی که به تازگی با این بازار آشنایی پیدا کرده‌اند سوال پیش بیاید که صرف سهام چیست؟ اگر بخواهیم به طور خلاصه و کوتاه و قابل فهم آن را توضیح دهیم باید بگویم که صرف سهام میزان پول و سرمایه‌ای است که شرکت اضافه بر ارزش اسمی سهام‌های به فروش رسانده بدست آورده است اما باید به این نکته توجه داشته باشید که این مبالغ در ازای فروش سهام عادی به دست آمده است. در برخی از موارد مجموعه‌های اقتصادی با انجام فعالیت‌های درون سازمانی و یا برون سازمانی به سرمایه بیشتری دست پیدا می‌کند که آنرا در میان آورده‌های شرکت قرار می‌دهد و آنرا بخشی از سرمایه خود قرار می‌دهد. در این زمان بسیاری از این شرکت‌ها اقدام به فروش سهام می‌کنند اما سهم‌هایی که دیگر با قیمت‌های قبلی به فروش نمی‌رسد زیرا آورده و سرمایه‌ی شرکت افزایش پیداکرده است که در این حالت می‌گویند ارزش سهام چیزی فراتر از ارزش سهام اسمی می‌باشد. دلیل آنهم بسیار ساده است زیرا میزان تقاضای بازار سرمایه برای خرید سهم آن شرکت افزایش  پیدا کرده است و شرکت مورد بحث می‌تواند سهام‌های جدید را فراتر از ارزش اسمی آنها به فروش برساند چرا که خواهان بسیار دارد. حال به مبلغی که بین سهام اسمی که در ابتدا شرکت و هر مجموعه‌ای اقدام به فروش آن نموده است با مبلغ سهامی که بعد از افزایش خریداران و افزایش سرمایه اولیه به وجود آمده است صرف سهام می‌گویند.

به زبان ساده‌تر صرف سهام میزان مبلغی بستانکاری می‌باشد که تفاوت سهام جدید با ارزش اسمی سهام قدیمی را نشان می‌دهد. جالب است بدانید که صرف سهام در تراز سالیانه  شرکت‌ها قرار می‌گیرد و همین امر باعث بالا رفتن قیمت آن می‌شود.

نکاتی درباره صرف سهام:

صرف سهام در بازار پذیره نویسی اولیه و هم در در معامله‌هایی که در بازار بورس انجام می‌شود خرید و فروش می‌شود اما چیزی بالاتر از ارزش اسمی سهام اولیه که در ابتدا توسط خریداران قدیمی خریده شده است همچنین جالب است بدانید که میزان در آمد اضافه‌ایی که از فروش صرف سهام به دست آمده است بخشی از در آمدهای یک شرکت به حساب می‌آید.

افزایش سرمایه از محل صرف سهام به زبان ساده

بر اساس یکی از بندهایی که در کتاب قانون تجارت جمهوری اسلامی ایران آورده شده است هر مرکز و مجموعه‌ای که به نوعی فعالیت اقتصادی داشته و اقدام به واگذاری سهام خود داشته است این امکان را دارد تا سهام جدید خود را برابر با میزانی که تعیین کننده اصطلاحا میزان اسمی آن سهم است به فروش برساند. همچنین برای این شرکت‌ها امکان دیگری نیز فراهم است که علاوه بر میزانی که به عنوان مبلغ اسمی خود تعیین می‌کنند، می‌توانند مقداری را که خود تعیین می‌کنند را به عنوان ارزش اضافه سهم از کسانی که خواهان سهام آنها می‌باشند دریافت کنند. این مجموعه‌ها میزان در آمد و آورده‌ای را که بعد از فروش این ارزش اضافه شده به دست آورده‌اند را می‌توانند به عنوان دارایی‌های شرکت قلمداد کرده و یا هرچه که هست را به عنوان سود در میان صاحبان سهامی که از قبل سهام شرکت را خریداری نموده‌اند تقسیم نماید. امکان دیگری که برای این مورد وجود دارد این است که در ازای مبلغی که به صورت نقدی قرار است به دارندگان قدیمی سهام داده شود می‌توانند به عنوان سهام جایزه در میان سهامداران قدیمی تقسیم نمایند.

مراحل افزایش سرمایه به زبان ساده در بورس

می‌توان گفت به طور کلی یکی از اصلی ترین مواردی که هر سرمایه‌دار و سرمایه گذاری که در بازار بورس قرار دارد و به نوعی با این بازار سر و کار دارد مقوله‌ای به نام چگونگی و یا نحوه افزایش‌سرمایه است. افزایش سرمایه در بازار بورس از آن جهت بسیار اهمیت پیدا می‌کند که شرکت‌هایی که سرمایه اولیه آنها مقداری معین بوده است اما بعد از گذشت مدت زمانی افزایش سرمایه پیدا می‌کنند باید نحوه چگونگی اختصاص این افزایش سرمایه را در میان سهامداران خود بداند و آنها را از این بابت نیز مطلع کنند. حال با این سوال مواجه خواهیم بود که افزایش‌سرمایه در شرکت‌ها چگونه صورت می‌گیرد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. افزایش‌سرمایه در شرکت‌های مختلف با دو روش انجام می‌گیرد. اولی جذب سرمایه برای انجام اموری که تا قبل از آن شرکت به آنها نمی‌پرداخته است و به نوعی توسعه شرکت‌ها به حساب می‌آید و دومی اینکه در نظام سرمایه داری شرکت تجدید نظر کرده و ایرادات آن را که در گذشته وجود داشته است از بین برده‌اند. اما در معنی افزایش سرمایه به معنای افزایش میزان آورده‌ای است که در ابتدا شرکت‌ها آن را در اظهارنامه‌های خود منتشر کرده بودند و حال به فکر افزایش آن می‌باشند که به دنبال این کار میزان سهامی را که در ابتدا ارائه داده بودند نیز افزایش پیدا می‌کند. برای افزایش سرمایه ابتدا به این صورت اقدام می‌شود که اعضای اصلی شرکت یعنی هیئت مدیره شرکت برای انجام این افزایش تصمیم می‌گیرند و سپس این اقدام را در جلسه عمومی به رای می گذارند تا سهام داران شرکت نیز نظرات خود را درباره این اقدام اعلام کنند. اما نکته‌ای که در این باره وجود دارد این است که اعضای هیئت رئیسه هر مجموعه باید دلایل افزایش‌سرمایه و همینطور راه‌های تامین بودجه آن را برای سهامداران شرکت توضیح دهند.

به طور کلی افزایش‌سرمایه با چهار روش مختلف انجام می‌گیرد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

• افزایش‌سرمایه از سود‌هایی که در سال‌های گذشته در حساب شرکت انباشته شده است.
• افزایش‌سرمایه از محل حق سلب حق تقدم
• افزایش‌سرمایه از محل آورده نقدی و محل مطالبات حال شده
• افزایش‌سرمایه از محل تجدید ارزیابی‌های شرکت

در این مقاله قصد داریم به طور مفصل به بررسی افزایش‌سرمایه از محل تجدید ارزیابی‌های شرکت بپردازیم.

به طور کلی و از آنجا که اقتصاد امری پویا می‌باشد و ساز و کارهای اقتصادی مدام در حال تغییر و تحول می‌باشد نمی‌توان بر اساس آنچه در چندین سال گذشته برنامه ریزی شده است و بر اساس همان برنامه‌ها و استراتژی‌ها پیش رفت. به طور مثال در کشورهایی که ارزش پول دائما در حال تغییر می‌باشد این امر یعنی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی‌های شرکت امری کاملا عادی و روتین به نظر می‌رسد. در ایران نیز با نواسانات ارزش ریال و همچنین افزایش تورم سالانه و نسبت به سال گذشته ارزش گذاری‌هایی که بر روی دارایی‌های انجام شده است دیگر فاقد اعتبار می‌باشد. این به آن معنی است زمانی که قیمت تمام شده‌ی کالا‌ها در حال افزایش است و زمانی که شما ارزش دارایی‌های خود را بر فرض عدد N اعلام کرده‌اید با گذشت زمان باید ارزش این دارایی‌ها بر اساس نرخ تورم تغییر کند و به N+1 تغییر یابد. در افزایش سرمایه به روش تجدید ارزیابی، با درنظر داشتن این موضوع که حساب افزایش سرمایه به روش فوق‌الذکر اندوخته ای غیرقابل تقسیم بوده و به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سرمایه محسوب می‌گردد، در هر دوره مالی به مقدار استهلاک ناشی از مابه‌التفاوت تجدید ارزیابی به عنوان هزینه منظور شده و به حساب افزایش سرمایه انتقال داده می‌شود. سهامداران باید به این نکته توجه داشته باشند که از آنجا که مازاد تجدید ارزیابی به عنوان عایدی و چیزی شبیه به آن محسوب نمی شود، ارزش ذاتی شرکت تغییر نمی‌کند.

یعنی اینکه این دارایی‌ها باید با ارزش جاری ارزیابی شده و قیمت گذاری شود و در اصطلاح ارزش تاریخی آنها دیگر ارزشی نداشته و همچنین توجیه اقتصادی ندارد. از آنجایی که شرکت‌هایی که بر اساس ساز و کارهای مالی بنا شده‌اند می‌بایست این نواقص را برطرف کنند تا فعالیت‌های اقتصادی آنها توجیه داشته باشد و تجدید ارزیابی دارایی ها یکی از کارهایی است که باید آنها انجام داده تا این نقص اطلاعات را در فرایندهای خود اندکی برطرف کنند. نکته‌ای که در این روش وجود دارد این است که با ارزش گذاری جدید بر روی قیمت‌ها به نوعی دارایی اسمی شرکت‌ها و موسسه‌های مالی و اقتصادی افزایش پیدا می‌کند اما این افزایش دارایی را نمی‌توان با افزایش در آمد برابر دانست زیرا این روش یعنی تجدید ارزیابی دارایی تنها به روز کردن ارزش واقعی دارای‌های موجود است تا فعالیت‌های اقتصادی از نظر اعداد و ارقام توجیه پیدا کنند. این افزایش دارایی‌ها به طور مستقیم به عنوان مازاد تجدید ارزیابی در ترازنامه شرکت‌ها قرار گرفته و به عنوان حقوق صاحبان سرمایه در نظر گرفته می‌شود. در ادامه با ما باشید تا به وضعیت سهم‌ها بعد از افزایش‌سرمایه بپردازیم.

وضعیت سهام بعد از افزایش سرمایه در شرکت‌ها

برای بسیاری از کسانی که به نوعی تازه وارد به حساب می‌آیند این سوال به طور قطع پیش خواهد آمد که وضعیت سهم بعد از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی چه تغییری خواهد کرد ؟ که پاسخ به آن بسیار ساده بوده و می‌تواند دانستن آن نیز به اشراف شما بر این بازار بسیار اغواگر تاثیر گذار باشد. همانطور که قبل تر نیز به آن اشاره کردیم دارایی افراد و کسانی که سهام شرکت‌ها را خریداری کرده‌اند بعد از افزایش سرمایه آن هم به روش تجدید ارزیابی‌ها تغییری نمی‌کند زیرا بر اساس محاسبه ارزش واقعی تئوریک هر سهم جدید پس از افزایش سرمایه به روش تجدید ارزیابی، با توجه به این موضوع که ارزش و به طور کلی قیمت هر سهم کم می‌شود، اما به میزان درصد افزایش سرمایه تعداد سهام‌ها نیز افزایش پیدا می کند. فرمول و نحوه محاسبه قیمت جدید سهم پس از افزایش سرمایه از از طریق تجدید ارزیابی دارایی ها به روش زیر است.

در زیر فرمول قیمت بعد از افزایش سرمایه با یک مثال عددی را مشاهده می‌کنید.

به عنوان مثال فرض کنید قیمت هر سهم شرکت چیچک در بازار بورس تهران چهار هزار ریال است و این شرکت از محل سود انباشته ۶۰ درصد افزایش سرمایه می‌‌دهد.

تبعات افزایش سرمایه

با یکدیگر به بررسی دلایل افزایش‌سرمایه توسط شرکت‌ها را مورد بررسی قرار داده‌ایم و دلیل اصلی آن را می‌توان جلو رفتن گام به گام با نوسانات بازار ارز و همینطور نرخ تورم دانست. اما در مجموع  تصمیمات شرکت ها مبنی بر افزایش‌سرمایه، اقدامی مورد تایید در جهت تأمین منافع روزهای آینده‌ی کسانی است که در آن شرکت سهم داشته و به نوعی سهامداران آن شرکت محسوب می‌شوند. ممکن است از خود سوال بپرسید که این کار یعنی افزایش سرمایه چه نفعی برای شرکت‌های مذکور خواهد داشت؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که این موضوع به بهتر شدن شرایطی که آن شرکت در زمان حال در آن قرار دارد می‌شود و به پویایی آن شرکت بیش از پیش کمک خواهد کرد. از همین رو شما با انواع روش‌های افزایش‌سرمایه به صورت تیتر وار آشنایی پیدا کردید که هرچه بیشتر در درک مزایای و معایب آن به شما کمک خواهد کرد. نکته‌ای که شایان ذکر است به آن بپردازیم این است که در روش‌‌های افزایش سرمایه در دارایی های سهامداران شرکت‌ها تغییری حاصل نمی‌شود و تنها سبب شکسته شدن و کاهش قیمت‌ها می‌شود. اما جالب است بدانید که افزایش‌سرمایه علاوه بر داشتن آثار ساختاری در شرکت‌ها در بازار سرمایه نیز اثار روانی نیز ایجاد می‌کند که از این بابت بسیار حائز اهمیت می‌باشد زیرا در بازار سرمایه افراد بسیاری هستند که به دنبال شنیدن اخباری مبنی بر افزایش‌سرمایه شرکت‌ها هستند که همین موضوع افزایش تقاضا می‌تواند بر قیمتی که بر روی تابلوها نقش می‌بندد تاثیری کاملا مستقیم داشته باشد.

مزایای افزایش سرمایه

تنها کافی است در روزنامه و یا رسانه‌‎های عمومی و به طور کلی خبری مبنی بر افزایش‌سرمایه شرکتی مطرح شود آن زمان است که اقبال به سهم افزایش خواهد یافت و تا زمانی که ثبت افزایش‌سرمایه صورت نگیرد شرکت‌ها این امکان را دارند تا  مورد توجه سهامداران قرار گیرند و در بازار یکه تازی کنند. اما باید این نکته را مورد توجه قرار داد که این موضوع می‌تواند یک پروپوگاندای تبلیغاتی باشد و رفتار سهامداران و خریداران را صرفا یک رفتار هیجانی در نظر گرفت و در آخر اینکه افزایش اقبال یک شرکت را بعد از اعلام افزایش سرمایه نمی‌توان بر این اساس قلمداد کرد که سهام عرضه شده ارزشمند بوده و دارای کیفیت است. کسانی که اقدام به خرید سهام یک شرکت بعد از افزایش سرمایه می‌کنند باید سیاست‌های کلی شرکت را مورد بررسی قرار داده و به نوعی با چشم باز اقدام به این کار کنند.

نحوه دریافت سهام جایزه

می‌توان گفت تعلق گرفتن سهام جایزه به هر سهامداری در طول هر سال مالی می‌تواند یکی از بهترین اتفاقاتی باشد که برای او در طول سال مالی روی می‌‌دهد. نحوه دریافت این سود به این صورت می‌باشد که شرکت‌ها از محل سودهایی که در صندوق شرکت وجود دارد به سهامداران خود اقدام به پرداخت سود می‌کنند آنهم در قالب افزایش سرمایه به این صورت که اگر شما بر فرض مثال در شرکتی دارای ۱۰۰ سهم باشید بعد ازافزایش سرمایه شرکت مورد نظر سهم شما به ۲۰۰ افزایش پیدا می‌کند که این امر از محل سود انباشته شرکت انجام می‌گیرد که یکی از روش‌های افزایش‌سرمایه می‌باشد که در ادامه  درباره آن بحث خواهیم کرد. نکته‌ای که درباره دریافت سهام جایزه وجود دارد این است که دریافت این سهام هیچ گونه کارمزد یا مالیاتی نداشته و تنها به پرتوفو شما اضافه می‌شود.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

بر اساس قوانین جدید افزایش‌سرمایه که در کتاب قانون تجارت وجود دارد شرکت‌ها می بایست درصدی از سود خود را در طول سال نزد خود نگه داری کنند که این میزان از سود در حسابی به عنوان سود انباشته شده در طول سال در حساب‌های مالی شرکت‌‌‌ها باقی خواهد ماند. این مورد را نیز باید در نظر داشت که در صورت تقسیم سود انباشته هیچ گونه نقدینگی وارد شرکت نمی‌شود. حال زمانی فرا می‌رسد که شرکت‌ها تصمیم بر افزایش سرمایه می‌گیرند که همانطور که قبل تر نیز به آن اشاره کردیم این افزایش سرمایه ابتدا باید در میان اعضای هیئت رئیسه مطرح شود و سپس در جلسه عمومی به رای گذاشته شود و به تمامی سهام داران اطلاع داده شود اما این افزایش‌سرمایه اندکی با سایر مواردی که اعلام کرده بودیم تفاوت دارد. همانطور که در بالاتر نیز به آن اشاره کردیم سهامداران مبلغی جهت دریافت سهام جدید خود پرداخت نخواهند کرد به سهامی که به این روش به سهامدار تعلق می گیرد، سهام جایزه نیز می گویند.

پیشنهاد می کنیم مقاله انواع روش های سرمایه گذاری|سرمایه گذاری مستقیم و غیر مستقیم نیز مطالعه نمایید.

چند نکته که باید درباره افزایش سرمایه از محل سود انباشته بدانید:

در این مورد از افزایش سرمایه که به نام سود انباشته شناخته می‌شود. درصد مالکیت شما در شرکت مد نظر تغییری نمی کند  این به آن معنی می باشد که به همان اندازه‌ای که سرمایه شرکت افزایش پیدا می‌کند تعداد سهم‌‌های شما نیز بیشتر شده و بر همین اساس تغییری در مالکیت شما روی نمی‌دهد.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی

در این نوع از افزایش‌سرمایه از سهامداران میزان پولی تقاضا می‌شود تا به حساب شرکت واریز کنند باید توجه کرد که در این مورد از افزایش سرمایه شرکت سود انباشته‌ای ندارد که از طریق آن بتواند افزایش‌سرمایه را انجام دهد به همین دلیل سهامداران در مدت زمان مشخصی اقدام به پرداخت ارزش اسمی سهام و فروش حق تقدم در شرکت می‌کنند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. پرداخت مبلغ اسمی سهام که شما در آن در ازای هر سهمی که به شما تعلق می‌گیرد می‌بایست مبلغی را پرداخت کنید که بعد از مدت زمانی مشخص این مبلغ پرداختی که به عنوان خریداری کردن سهام حق تقدم است به سهام عادی تبدیل می‌شود. در مرحله بعدی اگر در مدت زمانی که از طرف شرکتی مشخص شده است از داشتن سهام حق تقدم خود منصرف شدید می‌توانید آنرا به دیگر سرمایه گذاران بفروشید.

نکته‌ای که درباره سهام حق تقدم باید بدانید این است که این سهام حق تقدم مانند سهام های عادی در بورس قابل معامله می‌باشد.

برای درک بهترین روش افزایش‌سرمایه باید از دو دیدگاه به آن نگاه کرد، اولی دیدگاه سرمایه داران و سرمایه گذاران است دومی دیدگاه شرکت‌هایی است که سهام‌ خود را واگذار کرده‌اند.

اگر بخواهیم این موضوع را از دیدگاه شرکت‌ها مورد بحث و بررسی قرار دهیم می‌توان گفت در حالت کلی افزایش‌سرمایه که سبب شود منابع جدید مالی به شرکت‌ها وارد شود می‌تواند برای آنها بسیار مفید و به نوعی خوشایند این شرکت‌ها باشد. این افزایش سرمایه بهتر است از طریق آورده نقدی و یا صرف سهام تامین شود زیرا از هر لحاظ از منظر و دیدگاه آنها برای شرکت‌ها امری خوشایند می‌باشد. اما با بررسی روش‌های دیگر مانند تجدید ارزیابی دارایی‌ها برای شرکت مانند یک سری ساختارها می باشد که منبع مالی را به صورت مستقیم به شرکت وارد نمی‌کند و می‌توان آن را نوعی به روز رسانی برای حساب‌های مالی آنها در نظر گرفت. اما این روش دارای نکات مثبتی نیز می‌باشد که آن هم افزایش اعتبار این شرکت ها نزد بانک‌ها می باشد که این امر سبب می‌شود آنها بتوانند وام‌ها و تسهیلات بانکی دریافت نمایند. و در آخر اینکه مزیت استفاده از سود انباشته این است که از خروج سرمایه از شرکت جلوگیری به عمل خواهد آورد.