موارد مهم درباره ی سهام شرکتها

وقتی مالک سهام یک شرکت هستید به هر نسبتی که سهام دارید، مالکیت آن شرکت را نیز دارید.

ماده 24 اصلاحی قانون تجارت سهم را اینگونه تعریف می کند:

قسمتی از سرمایه یک شرکت سهامی است که بر میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب سهم در شرکت سهامی دلالت دارد و اوراق سهام قابلیت نقل و انتقال و معامله دارند.

سهم هر شریک را سهم الشراکه گویند و در شرکتهای سهام به آن سهم میگویند. برای مثال هر شخص دارای یک یا چند سهم است. کسی که صاحب سهم است به نسبت سهمی که دارد دارای حق در آن شرکت است و به همان میزان از منافع شرکت استفاده خواهد کرد و میتواند در مجمع عمومی رای دهد و در صورت انحلال شرکت، از دارایی شرکت سهم خواهد شد. سهم به دو شکل تقسیم میشود، سهام با نام و سهام بی نام.

سهام با نام

سهمی که در ورقه نام صاحب سهام آورده میشود و یا در دفتر سهام شرکت ثبت می شود. معمولا سهام ها با نام هستند و دارنده ی سهام معلوم و مشخص است و در محل شرکت دفتری وجود دارد و شماره ردیف سهام و نام دارنده ی سهام در آن قید شده است. سهام های با نام در بورس معامله میشوند. به این دلیل سهام با نام انتخاب میشود که شرکت مایل است شرکای خود را بشناسد و سیاست آنها ایجاب می کند که بدانند سهام شرکتشان در دست چه کسانی است. قبلا شرکتها اغلب سهام بی نام داشتند و سهام با نام کمتری وجود داشت. اما در جنگ جهانی اول شرکت های بزرگ اروپایی که اقتصاد کشور را اداره میکردند به منظور جاسوسی در ممالک کشورهای متخاصم سهام بی نام میخریدند و در امور شرکت اخلال به وجود می آوردند. به همین دلیل اغلب این شرکتها سهام خود را به سهام با نام تبدیل کردند.

سهام بی نام

این نوع سهام، سهمی است که بی نام و ناشی از ورقه سهم است و با قبض یا قبوض قابل انتقال هستند و هیچ گونه تشریفات دیگری برای اعتبار بخشی لازم ندارند. سهام بی نام به صورت سند و وجه حامل است و دارنده ی آن مالک شناخته میشود. مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. اگر شخصی قصد فروش سهام بی نام خود را داشته باشد، فقط کافیست قیمت آن را دریافت کرده و سهم خود را مثل اسکناس واگذار کند. هر کسی سهم را در دست داشته باشد مالک آن شناخته میشود و می تواند از منافع شرکت استفاده کند مگر اینکه شخص دیگری در دادگاه ثابت کند که سهم متعلق به وی است و دارنده به ناحق آن را تصرف کرده است.

انواع سهام از لحاظ حقوقی

سهام ممتاز

سهام ممتاز معمولا حق رای ندارد اما در دریافت سود سهام نسبت به سهامداران عادی در اولویت قرار دارد. سود سهام ممتاز درصد ثابتی از مبلغ اسمی سهام ممتاز است و میزان آن از قبل مشخص شده است و در اختیار مجمع نیست. سود سهام ممتاز را باید قبل از سود سهام عادی پرداخت کنند حتی اگر به هر دلیلی شرکت ضرر کرده باشد.

سهام انتفاعی

سهمی که صاحب آن در شرکت در قبال سهامش سرمایه ای ندارد ولی شرکت این سهم را به وی داده تا فقط از سود شرکت استفاده کند و در هنگام تصفیه شرکت نیز صاحب سهم نمی تواند ارزش اسمی سهم را درخواست کند. معمولا از این سهام برای استهلاک شرکت استفاده می شود.

سهام از نظر ماهیت آورده به موارد زیر تقسیم میشود:

سهام نقدی و سهام غیر نقدی

حال که فهمیدیم سهام شرکتها از مجموع آورده های نقدی و غیر نقدی شرکا تشکیل شده است، میتوان گفت افرادی که آورده نقدی مثل پول به شرکت می آورند سهم نقدی به آنها تعلق میگیرد و افرادی که آورده غیر نقدی می آورند سهم غیر نقدی اختصاص داده میشود ( حقوق فرانسه). در واقع سهام نقدی به سهامی گفته میشود که ارزش آن نقدی پرداخت می شود و یا بخشی از آن به طور نقدی و بخش دیگر از طریق تعهد. سهام غیر نقدی نیر شامل سهامی است که قیمت آن به صورت آورده غیر نقدی مثل ساختمان و خودرو و ماشین آلات و لوازم اداری و مواد اولیه و … تامین شده است. همچنین آورده ی غیر نقدی باید توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزش گذاری شود و این گزارشات باید در اختیار مجمع عمومی موسس قرار گیرد. اگر آورده ی غیر نقدی توسط این مجمع تصویب نشود، باید ظرف فاصله ی دو مجمع که معمولا یک ماه طول میکشد نسبت به تامین کسری ارزش آورده اقدام شود و به صورت نقد ارائه شود. در غیر اینصورت تعهدات مربوط به خرید سهام لغو خواهد شد و شرکت می تواند فرد دیگری را از بین پذیره نویسان انتخاب کند.

سهام جایزه

وقتی شرکت به جای پرداخت سود ، سهام خود را توزیع میکند سهام جایزه را ارائه داده است. سهام جایزه، نوعی از افزایش سرمایه است که سهامدار بابت سهام جدیدی که دریافت کرده است وجهی پرداخت نمی کندبلکه وجه آن از محل سود انباشته یا اندوخته ها کسر میشود. عموما پس از انتشار سهام جایزه و با توجه به تعداد سهام منتشر شده، قیمت سهام شرکت کاهش پیدا خواهد کرد.. اما ساختار مالی و معافیتهای مالیاتی تبدیل اندوخته ها به حساب سرمایه باعث افزایش قیمت سهام خواهد شد و سهامداران با توجه به این افزایش منافع بیشتری کسب خواهند کرد.

سهام مدیریتی

میزانی از سهام شرکتها می باشد  که مالک آن طبق اساسنامه ، اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیئت مدیره شرکت خواهد داشت. حقوق صاحبان سهام مربوط به سهامداران اصلی در شرکتهای سهامی را سهام مدیریتی میگویند. معمولا سهامداران اصلی، سهام منتشر شده ی زیادی دارند وگاهی نیز نسبتی از سهام شرکت را دارند که به شکل قابل توجهی به آنها اجازه میدهد تا با حضور در هیئت مدیره نظر بدهند و روی تصمیمات شرکت تاثیر بگذارند.