صندوق های سرمایه گذاری چیست؟
امروزه شاهد این هستیم که بسیاری از افراد در کنار مشاغلی که دارند پس انداز و سرمایه های خود را در بخش های مختلف اقتصادی وارد می کنند تا در این شرایط نامساعد اقتصادی سود بیشتری به دست اورند. برای مثال یکی از پرطرفدارترین بازارهای سرمایه گذاری بورس است که به افراد مختلف متناسب با سرمایه ای که وارد بازار می کنند سود های مختلفی را اعطا می کند.
اما همه افراد دانش کافی برای ورود و فعالیت به بازار بورس را ندارند و به همین خاطر است که سرمایه های خود را به صندوق های سرمایه گذاری می سپارند تا آن ها کار خرید فروش و معامله را در مقیاسی بسیار وسیع تر انجام دهند و به صورت دوره ای سودی را به صاحب حساب پرداخت کنند.
به عبارت دیگر صاحبان صندوق های سرمایه گذاری با پول شما در بورس کار می کنند و سودی را به شما می دهند. در این مقاله قصد داریم تا به صورت مفصل درباره صندوق های سرمایه گذاری و انواع آن با شما صحبت کنیم.
صندوق های سرمایه گذاری چیست؟
بسیاری از افراد برای کسب سود ترجیح می دهند تا سرمایه خود را در بانک ها نگه دارند. این افراد معمولا وقت و یا دانش لازم برای سرمایه گذاری در بخش های اقتصادی دیگر را ندارند. این افراد ترجیح می دهند تا به سود مختصری که بانک به آن ها اعطا می کند بسنده کنند اما از این بی خبر هستند که می توانند با سرمایه گذاری همین میزان پول در صندوق های سرمایه گذاری سود بیشتری کسب کنند.
همانطور که گفتیم صندوق های سرمایه گذاری برای کسانی است که دانش و زمان کافی برای سرمایه گذاری شخصی در بورس را ندارند و ترجیح می دهند تا پول خود را به دست موسسات معتبری بسپارند تا آن ها کار مدیریت پول را بر عهده بگیرند.
ثبت نام در صندوق های سرمایه گذاری این فرصت را در اختیارشما قرار می دهد تا بتوانید سود بیشتری به دست آورید و از تخصص و مهارت سهامداران بزرگ ایرانی بهره مند شوید. یک صندوق سرمایه گذاری از مجموعه ای از أوراق مشارکت، سهام و سایر أوراق بهادار تشکیل شده است.
صندوق های سرمایه گذاری برای چه افرادی مناسب است؟
به طور کلی سهام داران بزرگ بر این باور هستند که بازار بورس در بلند مدت پر بازده است و شما با صرف وقت و دانش کافی می توانید به سود چشمگیری دست پیدا کنید. لذا این صندوق های سرمایه گذاری برای افرادی مناسب است که به سرمایه خود در کوتاه مدت نیازی ندارند و قصد دارند تا در بلند مدت کسب سود کنند. این نکته را به یاد داشته باشید که سود صندوق های سرمایه گذاری بی شک از سود سپرده های بانکی بیشتر و شیرین تر است.
مزایای صندوق های سرمایه گذاری
مدیریت حرفه ای دارایی ها:
اولین ویژگی مثبت صندوق های سرمایه گذاری این است که امکان مدیریت حرفه ای پول را فراهم می کند. چرا که صندوق های سرمایه گذاری جایی است که سهامداران بی تجربه و تازه وارد از مهارت و تخصص و سهامداران بزرگ استفاده می کنند.
این افراد با خرید و فروش یکسری سهم بنیادی بدنبال بیشتر کردن سود شما هستند و نظارت حرفه ای بر سرمایه شما دارند. این تحلیلگران وظیفه دارند تا با تحلیل لحظه به لحظه سهام های مختلف در بازار بورس عملکرد ممتازی برای سرمایه گذاران خود فراهم کنند.
کم تر کردن ریسک سرمایه گذاری ها:
متخصصان و تحلیل گرانی که در صندوق های سرمایه گذاری فعالیت می کنند از سوی سازمان بورس موظف می شوند تا سبد متنوعی از سهام و اوراق بهادار را برای سرمایه گذاران ایجاد کنند. قسمتی از این دارایی ها شامل دارایی های با درامد ثابت مثل سپرده های بانکی و اوراق مشارکت هستند که خطر سرمایه گذاری را به میزان زیادی کم می کنند.
به این اقدام صندوق های سرمایه گذاری متنوع سازی دارایی ها گفته می شود. شما به عنوان سرمایه گذارانی تازه وارد می توانید با پرداخت مبلغ مشخصی این سبد ها را بخرید. با این کار دیگر لازم نیست که خودتان به شخصه در بازار بورس فعالیتی داشته باشید.
نظارت و شفافیت اطلاعاتی:
سه نهاد سازمان بورس و اوراق بهادار، متولی و حسابرس بر فعالیت صندوق های سرمایه گذاری نظارت می کنند و شما می توانید با خیالی راحت سرمایه خود را در این صندوق ها بگذارید.
نقد شوندگی بالای صندوق ها:
زمانیکه شما تصمیم به سرمایه گذاری در این صندوق ها را می گیرید خیالتان راحت است که هر زمان بخواهید می توانید پول خود از صندوق های سرمایه گذاری خارج کنید. این کار توسط ضامن نقد شوندگی صندوق اتفاق می افتد؛ بنابراین هر زمان که تصمیم به سرمایه گذاری در این صندوق ها گرفتید از قبل مطمئن شوید که آیا صندوق ضامن نقد شوندگی دارد یا خیر.
صرفه‌جویی نسبت به مقیاس:
با توجه به اینکه صندوق های سرمایه گذاری از جمع کردن سرمایه های کوچک تشکیل می شوند، بنابراین امکان استفاده از مزایای یک مجموعه سرمایه گذاری بزرگ برای دارندگان آن فراهم می شود. شما ممکن است با دو میلیون تومان، توانایی سرمایه گذاری در گزینه‌های متنوعی را نداشته باشید اما با توجه به حجم بالای سرمایه در صندوق های سرمایه گذاری، این فرصت برای شما ایجاد می شود. در ضمن به دلیل حجم بالای سرمایه صندوق ها هزینه هایی مانند تحلیل، بررسی، ارزش‌گذاری، خرید و فروش و سایر هزینه ها در بین سرمایه گذاران سرشکن می شود و برای سرمایه‌گذار صرفه‌جویی زیادی را در پی خواهد داشت.
واحد یا یونیت سرمایه‌گذاری چیست؟
همانطور که گفته شد هزار نفر از مردم سرمایه های خود را در صندوق های سرمایه گذاری قرار می دهند. همه این سرمایه ها روی هم دارایی های یک صندوق سرمایه گذاری را تشکیل می دهد. صندوق های سرمایه گذاری برای اینکه سهم هر شخص را از این دارایی ها مشخص کنند و همچنین به منظور تسهیل ورود و خروج سرمایه گذاران از صندوق ها بخش هایی با عنوان واحد یا یونیت هایی را تشکیل می دهند.
قیمت هر کدام از این واحد ها چیزی در حدود صد هزار تومان است که هر فرد به هنگام ورود به یک صندوق سرمایه گذاری می تواند یک تا چند واحد را خریداری کند و به هنگام خروج نیز به هر میزان واحد که خواست بفروشد. لذا شما با ۱۰۰ هزار تومان نیز می توانید وارد این صندوق های سرمایه گذاری شوید.
همچنین زمانی که نیاز به پول نقد داشتید لازم نیست که کل سرمایه خود را از صندوق خارج کنید بلکه می توانید به میزان نیاز پول برداشت کنید بدون اینکه به میزان سود دهی شما خللی وارد شود.
ارزش خالص دارایی های صندوق (NAV)
با کم کردن بدهی های صندوق از ارزش روز کل پرتفو سبد دارایی ها می توانید ارزش خالص دارایی ها را بدست آورید.
- بدهی های صندوق – ارزش روز کل پرتفوی = ارزش خالص دارایی ها
بر این اساس شما می توانید با تقسیم ارزش خالص دارایی ها بر تعداد واحد های صندوق، ارزش خالص دارایی ها را به ازای هر سهم حساب کنید.
قیمت صدور (فروش) واحد های سرمایه‌گذاری
قیمت صدور یا فروش واحد های سرمایه گذاری که بر مبنای خالص ارزش دارایی صدور (NAV صدور) تعیین می شود، همیشه از خالص ارزش روز دارایی های صندوق به ازای هر واحد سرمایه گذاری کمی بیشتر است؛ چون وجه نقد حاصل از فرایند صدور واحد سرمایه گذاری باید توسط مدیر صندوق به خرید اوراق بهادار جدید تخصیص یابد که به طور طبیعی مستلزم پرداخت کارمزد خرید است.
برای جلوگیری از تحمیل هزینه معاملات و سایر هزینه های احتمالی ورود سرمایه گذار جدید به سرمایه گذاران قبلی در واقع به میزان خالص آورده سرمایه گذار جدید، واحد های سرمایه گذاری در اختیار شخص قرار می گیرد.
قیمت ابطال (بازخرید) واحدهای سرمایه‌گذاری
قیمت بازخرید یا ابطال واحد های سرمایه گذاری بر پایه خالص ارزش دارایی ابطال (NAV ابطال) و با فرض کسر هزینه های مربوط به معاملات از بهای فروش دارایی های سبد تعیین می شود و مبنای خالص پرداخت به سرمایه گذار قرار می گیرد. در حقیقت، در صورت تمایل سرمایه‌گذار به خروج از صندوق، این اطمینان برای او وجود دارد که پول خود را با کسر هزینه های متعارف معاملات دریافت می‌کند.
انواع صندوق های سرمایه گذاری
۱- صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
۲- صندوق سرمایه‌گذاری در سهام
۳- صندوق سرمایه‌گذاری مختلط
۴- صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی
۵- صندوق قابل معامله (ETF)
۶- صندوق‌های نیکوکاری
۷- صندوق‌های تأمین مالی
۸- صندوق‌های اختصاصی بازارگردان
رویه سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری چگونه است؟
صندوق های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت
صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت برای افرادی مناسب است که به دنبال معاملات پر ریسک و خطر نیستند و به سودی منطقی راضی هستند. به همین دلیل مدیران این صندوق ها بیشتر به دنبال خرید اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، اوراق اجاره و اوراق خزانه هستند تا بتوانند سود قابل توجهی به مشتریان خود ارائه کنند.
صندوق های سرمایه‌گذاری در سهام
صندوق های سهامی به صندوق هایی گفته می‌شوند که بر اساس شرایط مندرج در اساس نامه و امید نامه خود حداقل ۷۰ درصد ترکیب دارایی های خود را در سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس یا بازار اول فرا بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند.
این صندوق ها در ایران با توجه به تعداد واحد هایی که مجاز به انتشار هستند، به دو دسته بزرگ و کوچک گروه بندی می‌شوند. در صندوق های کوچک تعداد واحد های سرمایه‌گذاری قابل‌انتشار حداقل پنج هزار و حداکثر ۵۰ هزار واحد سرمایه‌گذاری و در نوع بزرگ، این ارقام بین ۵۰ هزار و ۵۰۰ هزار واحد سرمایه‌گذاری بوده و ارزش اسمی هر واحد سرمایه‌گذاری در ابتدای آغاز به کار صندوق معادل یک میلیون ریال است.
صندوق های سرمایه‌گذاری مختلط
همانطور که گفته شد صندوق های سرمایه گذاری بر اساس نوع دارایی های خود به گروه های مختلف تقسیم می شوند. برای مثال بعضی از این صندوق ها به خرید اوراق مشارکت می پردازند که صندوق های سرمایه گذاری با درامد ثابت هستند. بعضی دیگر بر روی سهام های مختلف سرمایه گذاری می کنند که به صندوق های سرمایه گذاری سهامی معروفند و بعضی دیگر ترکیبی از دو نوع گفته شده هستند.
نسبت دارایی سهام و اوراق با درآمد ثابت صندوق های مختلط ممکن است در طول زمان تغییر کند، اما به طور عمده این نسبت حداقل ۴۰ درصد و حداکثر ۶۰ درصد سهام است و ما بقی شامل اوراق با درآمد ثابت است.
در اصل صندوق های مختلط این امکان را برای سرمایه‌گذاران به وجود می‌آورند تا با سرمایه‌گذاری در آن ها بتوانند از مزایای تنوع بخشی نیز بهره‌مند شوند.
ریسک این صندوق ها نیز در مقایسه با صندوق های سهامی پایین تر است. همچنین این صندوق ها مزایای اوراق سهام و درآمد ثابت را همزمان دارند؛ به این معنی که پتانسیل کسب بازده بالاتر به‌وسیله سهام و نوسانات قیمتی کمتر به‌وسیله اوراق با درآمد ثابت را فراهم می‌کنند.
صندوق قابل معامله (ETF)
صندوق ETF یا Exchange Tradable Found یک صندوق از دارایی های متنوع است که درست مثل سهام معمولی در بورس معامله می شود؛ یعنی شما در هر زمان که دوست داشته باشید می‌توانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید.
با سرمایه گذاری در این صندوق ها شما از دانش و تجربه یک گروه حرفه ای استفاده می کنید که تلاش می کنند تا با چیدن سهام و أوراق بهادار در سبد شما سود قابل توجهی را برای شما به همراه آورند. قدمت این صندوق های سرمایه گذاری بیش از ۲۰ سال است و در میان سرمایه گذاران نیز از محبوبیت زیادی برخوردار است.
صندوق های نیکوکاری
در این صندوق های سرمایه گذاری هدف پخش سود در بین نیازمندان جامعه است. تلاش می شود تا در کنار حفظ اصل سرمایه سپرده گذاران، این پول در جهت سرمایه گذاری های مولد صرف شود و به پیشرفت بازار سرمایه و کسب و کار کمک کند و سود آن به صورت خاص صرف نیازمندان واقعی جامعه شود.
صندوق های تامین مالی
همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم هدف از ورود به صندوق های سرمایه گذاری مدیریت درست سرمایه، کاهش ریسک سرمایه گذاری، قدرت نقد شوندگی و استفاده از مزایای اقتصادی ناشی از صرفه جویی نسبت به مقیاس بود.
در راستای توسعه ابزارها و نهاد های مالی جدید، صندوق های سرمایه‌گذاری در انواع مختلف در بازار سرمایه تعریف شده که چند نوع آن، به‌منظور تأمین مالی ایجاد شده اند. «صندوق های پروژه»، «صندوق های زمین و ساختمان» و «صندوق های جسورانه» از این نوع هستند.
صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردان
این نوع از صندوق های سرمایه گذاری در کشور های دیگر از محبوبیت و موفقیت زیادی برخوردار است. هدف صندوق های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی جمع‌‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران و خرید و فروش اوراق بهادار در چارچوب تعهدات بازارگردانی آن اوراق مطابق امید نامه و کسب منافع از این محل است.
صندوق های سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردان به سرمایه گذاران کمک می کند تا سرمایه خود را از نوسانات شدیدی که در بازار سرمایه ایجاد می شود دور نگه دارند. مدیران این صندوق ها خواهان این هستند تا در شرایط منفی بازار، صف های خرید و فروش کاذب را از بین برده و بازار را متعادل کنند و قیمت سهام را به ارزش ذاتی و واقعی آن هدایت کنند که این ارزش ذاتی بر مبنای تنظیم عایدات آتی سهام شرکت به دست می آید؛ بنابراین صندوق بازارگردانی از صف های خرید و فروش بی مورد و معامله نشدن سهم در این مواقع جلوگیری و به روان شدن معاملات، افزایش نقد شوندگی و جلوگیری از دست‌کاری قیمت سهام به دست گروهی از سودجویان بازار جلوگیری می‌کند.